2025-01-16
Những thất bại trong chính sách đối ngoại của Biden
Mọi chuyện bắt đầu từ Afghanistan và có vẻ như đi xuống kể từ đó.
(Hollie McKay, NY Sun, 16/1/2025)
Khi sự nghiệp chính trị kéo dài 50 năm của Tổng thống Biden sắp kết thúc, sứ mệnh “khôi phục lại linh hồn nước Mỹ” của ông có thể sẽ bị lu mờ bởi di sản chính sách đối ngoại của ông — và theo những cách không mấy dễ chịu.
"Lịch sử có thể sẽ phán xét nhiệm kỳ tổng thống này một cách khắc nghiệt nhất về chính sách đối ngoại theo chính nghĩa", một cố vấn cấp cao tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ, Richard Goldberg, nói với tờ The New York Sun
“Bốn năm này có lẽ sẽ được nhớ đến nhiều nhất vì cuộc rút quân thảm khốc khỏi Afghanistan, sự bật đèn xanh ngầm cho cuộc xâm lược Ukraine của Putin và chính sách xoa dịu Iran đã khiến Trung Đông bùng cháy — trong khi Trung Quốc ngày càng mạnh mẽ và hung hăng hơn.”
Thảm họa Afghanistan
Khi ông Biden nhậm chức vào tháng 1 năm 2021, ông đã nhận được tỷ lệ ủng hộ cao. Tuy nhiên, việc rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan vào tháng 8 đã đánh dấu một bước ngoặt trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Việc rút quân đã chấm dứt cuộc chiến dài nhất của nước Mỹ nhưng để lại những hình ảnh đau thương về sự tuyệt vọng và hỗn loạn tại sân bay Kabul.
Việc Taliban nhanh chóng tiếp quản và mất 13 quân nhân Mỹ trong chiến dịch đã gây ra sự chỉ trích gay gắt trong và ngoài nước. Vào mùa thu năm đầu tiên làm Tổng tư lệnh, tỷ lệ ủng hộ của ông Biden đã giảm mạnh, tạo nên giai điệu cho một nhiệm kỳ tổng thống ngày càng bị ám ảnh bởi tranh cãi.
Ông Goldberg gọi sự rút lui hỗn loạn khỏi Afghanistan là “biểu tượng cho sự thất bại và yếu kém của nước Mỹ”.
“Hình ảnh những người rơi khỏi càng đáp đã ăn sâu vào thế hệ người Mỹ và những kẻ thù của Mỹ. Có một mối liên hện trực tiếp giữa việc rút quân, cuộc xâm lược Ukraine của Putin và cuộc chiến bảy mặt trận của Iran chống lại Israel,” ông tiếp tục. “Và Trung Quốc nổi lên như một nhà tài trợ chiến lược lớn nhất. Trump sẽ cần phải tạo ra những hình ảnh mới về sức mạnh của Hoa Kỳ ngay từ đầu để đưa con tàu nhà nước trở lại đúng hướng.”
Châu Phi và những chuyến đi nước ngoài cuối cùng
Trong những tháng cuối nhiệm kỳ tổng thống, ông Biden đã thực hiện một loạt các chuyến công du nước ngoài nhằm củng cố di sản của mình với tư cách là một chính khách toàn cầu — chỉ những chuyến thăm này mới nhấn mạnh đến những thách thức về thể chất và nhận thức của ông. Trong chuyến đi kéo dài sáu ngày đến Peru và Brazil vào tháng 11, bao gồm các cuộc họp với các nhà lãnh đạo từ 30 quốc gia, ông Biden đã đưa ra rất ít phát biểu trước công chúng và chỉ trả lời một câu hỏi của phóng viên.
Phản ứng của ông, được đưa ra với giọng điệu nhẹ nhàng, phần lớn không được chú ý. Cam kết của chính quyền Biden đối với Châu Phi cũng phải đối mặt với sự phản đối vì thiếu chiều sâu chiến lược và không đạt được nhiều tiến triển mặc dù đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh với các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ-Châu Phi năm 2022 nhằm tăng cường quan hệ.
Vào tháng 12 ông Biden đã nỗ lực thực hiện lời hứa trong chiến dịch vào phút chót là sẽ hợp tác với châu lục này, trở thành tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm đầu tiên đến thăm Angola. Chuyến đi tập trung vào dự án đường sắt do Hoa Kỳ tài trợ để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, bao gồm một số khoảnh khắc vụng về.
Trong một cuộc họp với các nhà lãnh đạo châu Phi, ông Biden nhắm mắt trong thời gian dài, làm dấy lên câu hỏi về sự chú ý của ông. Trong một cuộc đi bộ nghi lễ với tổng thống Angola, João Lourenço, nhà lãnh đạo 70 tuổi đã hướng dẫn ông Biden, cho thấy rõ sự yếu đuối của ông. Tổng thống cũng đã chọn không tham quan bảo tàng nô lệ quốc gia Luanda, tránh những bậc thang dốc của bảo tàng và thay vào đó là xem các hiện vật được mang ra ngoài cho ông.
Trong một nỗ lực khác nhằm để lại dấu ấn tích cực tại Châu Phi, vào đầu tháng 1, chính quyền đã chính thức chỉ định những hành động tàn bạo do Lực lượng hỗ trợ nhanh gây ra ở Sudan là tội diệt chủng.
Điều này báo hiệu sự thừa nhận quan trọng về cuộc khủng hoảng; tuy nhiên, việc chỉ định - về mặt pháp lý buộc Hoa Kỳ phải hành động - đã diễn ra quá muộn, vô tình khiến nhóm của Biden không có cơ hội thực hiện hành động cụ thể hiệu quả để buộc những kẻ phạm tội phải chịu trách nhiệm và cung cấp viện trợ nhân đạo.
Sự giám sát không dừng lại ở đó.
Yếu tố Trung Quốc
“Thất bại lớn nhất, có lẽ ở mức độ thảm khốc, là không gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng cơ sở công nghiệp quốc phòng của Hoa Kỳ,” ông Goldberg nói. “Và trao cho Trump một Ngũ Giác Đài về cơ bản không chuẩn bị cho một cuộc chiến với Trung Quốc.”
Nhiều người coi cách tiếp cận của chính quyền Biden đối với Trung Quốc là không nhất quán, dao động giữa lập trường cứng rắn về các vấn đề như vi phạm nhân quyền ở Tân Cương, đàn áp ở Hồng Kông và hành động xâm lược quân sự ở Biển Đông, và kêu gọi hợp tác trong các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và đại dịch.
Hoa Kỳ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với các quan chức Trung Quốc Cộng sản vì vi phạm nhân quyền nhưng cũng tìm kiếm sự hợp tác của Cộng hòa Nhân dân trong việc giảm phát thải carbon. Biến cố khinh khí cầu do thám của Trung Quốc, cùng với sự can thiệp ngày càng tăng của nước này vào các vấn đề của Hoa Kỳ và sự gia tăng quân sự của nước này ở Biển Đông, dường như đã bị Washington của Biden thờ ơ, làm dấy lên thêm nghi ngờ về quyết tâm của chính quyền trong việc đối đầu với các hành động hung hăng của Bắc Kinh.
Chiến lược hỗn hợp này đã tạo ra sự không chắc chắn về ý định của Hoa Kỳ, khiến các đồng minh không chắc chắn liệu trọng tâm là chống lại sự trỗi dậy của Trung Quốc hay quản lý một quan hệ đối tác phức tạp trong khi làm phức tạp thêm phản ứng thống nhất toàn cầu trước ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.
Không phải ai cũng nhìn nhận theo cách này.
Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tình báo và An ninh tại Đại học Akron, Karl Kaltenthaler, nói với tờ Sun rằng đã có "một số thành công đáng kể trong quan hệ Hoa Kỳ - Trung Quốc kể từ khi Biden trở thành tổng thống".
“Chúng có vẻ không phải là những đột phá lớn trong mối quan hệ tốt đẹp hơn, và chúng không phải vậy, nhưng chúng đã làm giảm căng thẳng giữa hai siêu cường”, ông giải thích. “Có một số diễn đàn đàm phán mới hoặc được tái kích hoạt giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ của Biden đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao tiếp, minh bạch và hợp tác nhiều hơn về các vấn đề như quan hệ quân sự-quân sự, buôn bán fentanyl, các vấn đề mạng, v.v. Nhưng Biden vẫn chưa thể thay đổi được quỹ đạo của sự ngờ vực và cạnh tranh ngày càng sâu sắc giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc”.
Tòa Bạch Ốc của ông Biden cũng bị lên án vì thiếu hành động quyết đoán để ứng phó với cuộc đảo chính quân sự năm 2021 của Miến Điện và các hành vi vi phạm nhân quyền đang diễn ra của chế độ độc tài quân sự, làm dấy lên câu hỏi về cam kết thúc đẩy dân chủ và nhân quyền trên toàn cầu.
Lời ca ngợi và sự phục hồi của NATO
Chính sách đối ngoại của vị tổng thống sắp mãn nhiệm đã phải chịu sự giám sát đáng kể nhưng cũng mang lại những gì mà một số nhà quan sát coi là những chiến thắng quan trọng trên trường toàn cầu, đặc biệt là ở châu Âu.
Dưới thời ông Biden, NATO đã hồi sinh sau nhiều năm suy thoái trong chính quyền Trump và chào đón hai thành viên mới – Thụy Điển và Phần Lan. Các chuyên gia chính sách đối ngoại và những nhân vật có tầm ảnh hưởng quốc tế đã ca ngợi ông Biden vì đã tận dụng nhiều thập kỷ quan hệ ngoại giao được vun đắp trong những năm ông làm Thượng viện và phó tổng thống để khôi phục lòng tin vào liên minh, đây được coi là một thành tựu đáng kể.
NATO đã chứng tỏ vai trò quan trọng trong việc ứng phó với cuộc xâm lược Ukraine của Nga năm 2022. Hoa Kỳ, dưới sự chỉ đạo của ông Biden, đã dẫn đầu nỗ lực của phương Tây nhằm cung cấp hàng tỷ đô la viện trợ quân sự và nhân đạo cho Ukraine.
Một số người cho rằng sự hỗ trợ này đã giúp lực lượng Ukraine chống lại sự xâm lược của Nga, biến điều mà nhiều người lo sợ sẽ là một cuộc chinh phục nhanh chóng thành một cuộc xung đột kéo dài. Ngược lại, những người khác lại coi cách tiếp cận thận trọng của chính quyền ông là một thảm họa.
“Biden đã chậm trễ trong việc trao cho Ukraine những gì họ cần để giành chiến thắng trong hai năm. Ông ấy gần như bật đèn xanh cho cuộc xâm lược, giữ lại các hệ thống vũ khí quan trọng, đặt ra các điều kiện cho các hệ thống mà ông ấy cung cấp và đưa ra một chế độ trừng phạt đối với Nga có nhiều lỗ hổng hơn cả pho mát Thụy Sĩ”, ông Goldberg lưu ý.
“Mặc dù người Tây Âu phàn nàn về phong cách Nước Mỹ trên hết của Trump, nhưng nỗi sợ leo thang căng thẳng và thất bại trong vai trò lãnh đạo của Biden khiến họ hoàn toàn không chuẩn bị để bảo vệ lục địa của mình.”
Trung Đông
Khi giải quyết vấn đề với Ả Rập Xê Út, lời cam kết ban đầu của ông Biden về việc buộc vương quốc này phải chịu trách nhiệm về các vụ vi phạm nhân quyền đã bị phá hoại bởi một chuyến thăm cấp cao ưu tiên an ninh năng lượng hơn là trách nhiệm giải trình. Trong khi chính quyền công khai lên án hành động của chế độ Ả Rập Xê Út, quyết định của Biden là trực tiếp giao thiệp với Thái tử Mohammed bin Salman đã khiến những người ủng hộ nhân quyền tức giận và tạo ra sự chia rẽ trong Đảng Dân chủ của chính ông.
Những nỗ lực khôi phục thỏa thuận hạt nhân Iran cũng đã thất bại, với nỗ lực của Biden nhằm quay trở lại thỏa thuận năm 2015 liên tục gặp phải những thất bại do Tehran tiếp tục thử tên lửa và từ chối tuân thủ đầy đủ các điều khoản. Chính quyền cũng đã không đưa ra được một chiến lược mạch lạc để kiềm chế ảnh hưởng khu vực của Iran, khiến Trung Đông rơi vào tình trạng bất ổn.
Việc Biden không thể làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình lâu dài hoặc ngăn chặn quyết liệt tham vọng hạt nhân của Tehran đã gây ra nhiều chỉ trích, đặc biệt là khi xét đến những nỗ lực rộng lớn hơn của chính quyền nhằm đưa Hoa Kỳ tránh xa các cuộc giao tranh quân sự trực tiếp trong khu vực.
Di sản và Suy ngẫm Cuối cùng
Các quyết định về chính sách đối ngoại và lập pháp của ông Biden sẽ tồn tại được bao lâu trong nhiệm kỳ tiếp theo của Trump vẫn chưa chắc chắn. Tuy nhiên, điều rõ ràng là nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden đã đánh dấu một thời điểm quan trọng trong quỹ đạo toàn cầu và trong nước của Hoa Kỳ - để lại di sản cho các thế hệ tương lai tranh luận và đánh giá.
Theo tình hình hiện tại, qua góc nhìn của chủ tịch Phòng Tình hình Toàn cầu Brett Bruen, cựu giám đốc phụ trách hợp tác toàn cầu tại Tòa Bạch Ốc dưới thời Tổng thống Obama, ông Biden ra đi với nhiều điều tệ hại hơn là tốt đẹp.
“Biden rời nhiệm sở sau khi làm tổn hại đến ngoại giao của Hoa Kỳ và khiến thế giới trở thành một nơi nguy hiểm hơn. Hoàn toàn trái ngược với những gì ông ấy đã hứa,” ông nói với tờ Sun. “Tuy nhiên, những ý tưởng được triển khai kém và không có khả năng thừa nhận sai lầm đã làm trầm trọng thêm các cuộc khủng hoảng. Sự bướng bỉnh không phải là một chiến lược và thường khiến các nhà lãnh đạo không nhìn thấy các vấn đề cũng như các khả năng.”
Ông Bruen gọi "thành tựu chính sách đối ngoại quan trọng nhất" của tổng thống sắp mãn nhiệm - việc tập hợp các đồng minh truyền thống để ủng hộ Ukraine - là "phù du" và suy đoán rằng ông Biden đã "tìm ra điều tồi tệ nhất trong mọi thế giới".
https://www.nysun.com/article/bidens-foreign-policy-failures-overshadow-his-hope-of-restoring-the-soul-of-america
NVV dịch
