2025-10-12
Donald Trump, tổng thống Mỹ hiếm hoi thành công ở Trung Đông
The Economist nhận định sự đột phá ở Gaza có thể mở ra một hướng mới cho hòa bình. Nhiều tổng thống Mỹ đã thất bại khi tìm kiếm lối ra cho cuộc xung đột gay gắt giữa Israel và Palestine từ nhiều thập niên. Nay sau hai năm chiến tranh đẫm máu, Donald Trump nằm trong số hiếm hoi những người thành công. Một cơ hội dù mong manh nhưng có thực, cho một khởi đầu mới.
(RFI, 12/10,2025)
Hậu trường thỏa thuận Gaza : Hoa Kỳ gây sức ép mạnh chưa từng thấy
Courrier Internationale tiết lộ « Thỏa thuận Gaza : Cỗ ‘máy ủi’Mỹ đã buộc ông Netanyahou phải đầu hàng như thế nào ». Từ vụ oanh kích vào Doha hôm 09/09 đến khi nội các Israel thông qua thỏa thuận ngưng bắn ngày 09/10, là cả một sự thay đổi rất lớn. Sự tham gia của hai đặc sứ Mỹ Jared Kushner và Steve Witkoff vào cuộc họp nội các Israel tối 09/10, với kết quả là giai đoạn đầu của kế hoạch Trump được thông qua, cho thấy mức độ can thiệp của Washington, với áp lực mạnh như thế nào.
Nhà báo Israel Amos Harel nhận định, nhờ tổng thống Donald Trump trực tiếp nhúng tay vào, thủ tướng Benjamin Netanyahou mới chịu « đầu hàng ». Sau nhiều ngày nói rằng lực lượng Israel có thể tiến đánh trở lại sau khi thả con tin, rốt cuộc ngoại trưởng Gideon Saar khẳng định « ủng hộ kế hoạch Trump », và mục tiêu của Israel là « mở rộng vòng hòa bình », hàm ý thỏa thuận Abraham như ông Trump mong muốn.
Về phía các nước làm trung gian là Ai Cập và Qatar, có thể thêm Thổ Nhĩ Kỳ, cũng không thoát khỏi « chiếc xe hủ lô » Mỹ. Đến phiên họ phải gây sức ép lên Hamas. Các nước này đã cam kết thuyết phục Hamas phải « giao nộp vũ khí và rút khỏi việc quản trị Gaza ». Theo kênh Al-Jazeera, chắc chắn vụ oanh tạc của Israel nhắm vào các nhà thương lượng của Hamas ở Doha là một « bước ngoặt » làm thay đrổi quan điểm của Washington. The Guardian nói thêm, những biện minh của Netanyahou không làm nguôi được cơn giận của tổng thống Mỹ. Lợi dụng dịp này, quốc vương Qatar thúc giục Trump buộc Netanyahou chấm dứt chiến tranh.
Một « bước ngoặt » khác là cuộc hội nghị ở New York bên lề Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, do Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất tổ chức với sự hiện diện của nhiều quốc gia Ả Rập và Hồi giáo. Ông Trump trình bày kế hoạch 20 điểm, và từ bỏ dự định biến Gaza thành « Riviera Trung Đông ». Tổng thống Mỹ nhận ra cơ hội thực sự để giải quyết xung đột, với viễn cảnh giải Nobel hòa bình. Bên cạnh áp lực Hoa Kỳ và bối cảnh địa chính trị, còn có nhiều yếu tố nội bộ khác nơi Israel : bị quốc tế cô lập, quân đội đã mệt mỏi. Nhà phân tích Nancy Okail của Al-Jazeera cho rằng sức ép liên tục của Mỹ là phương cách duy nhất để chiến tranh kết thúc thực sự.
Donald Trump, tổng thống Mỹ hiếm hoi thành công ở Trung Đông
The Economist nhận định sự đột phá ở Gaza có thể mở ra một hướng mới cho hòa bình. Nhiều tổng thống Mỹ đã thất bại khi tìm kiếm lối ra cho cuộc xung đột gay gắt giữa Israel và Palestine. Nay sau hai năm chiến tranh đẫm máu, Donald Trump nằm trong số hiếm hoi những người thành công.
Thỏa thuận nguyên tắc giữa Israel và Hamas nhằm chấm dứt tấn công và trả tự do cho các con tin. Tuy lối thoát rất hẹp, nhưng đó là cơ hội tốt nhất để thiết lập hòa bình kể từ sau các hiệp ước Oslo năm 1993 và 1995. Khác hẳn với ở Oslo với các cuộc đàm phán bất tận và trừu tượng, đây là một bước ngoặt với đề nghị cụ thể. Gaza phải được quản trị và tái thiết, tống khứ bọn khủng bố lâu nay làm mưa làm gió. Thỏa thuận lần này là chiến thắng của phong cách ngoại giao « có qua có lại » và đe nẹt của ông Trump. Tại Israel và phần còn lại của Gaza, niềm hân hoan bao trùm.
Tất nhiên, những trở ngại cho tiến trình tiếp theo là rất lớn. Các nhà đàm phán của cả hai bên vẫn phải giải quyết những bất đồng, chẳng hạn việc giải trừ vũ khí của Hamas. Họ có thể ký kết, rồi sau đó lại âm mưu phá hoại tiến trình. Khoảng 78 % các tòa nhà ở Gaza đã bị hư hại, cơ sở kỹ nghệ còn rất ít, việc tái thiết có thể bị đình trệ. Quan trọng nhất, người dân Israel và Palestine bình thường đã mất niềm tin vào khả năng sống chung hòa bình.
Vùng đất xung đột nhiều thập niên thực sự bước vào giai đoạn mới
Ba mươi năm sau hiệp định Oslo, và với nỗi đau sau thảm họa ngày 07/10, hầu hết người Do Thái ở Israel coi Palestine là một vùng đất thất bại với nạn tham nhũng, khủng bố và sự thù ghét người Do Thái. Năm 2012, 61 % người Israel ủng hộ chủ trương hai Nhà nước. Giờ đây, có lẽ chỉ còn một phần tư, và nhiều người tỏ ra thờ ơ trước thiệt hại nhân mạng của Palestine. Về phía người Palestine coi Israel là một Nhà nước côn đồ, chiếm đóng đất đai, bạo lực. Có đến 50 % người Palestine ủng hộ các vụ khủng bố ngày 07/10, 87 % phủ nhận Hamas đã phạm tội ác và 41 % ủng hộ kháng chiến vũ trang.
Tuy nhiên, vẫn còn cơ sở để hy vọng. Chiến tranh kết thúc có thể dẫn đến sự thay đổi lãnh đạo ở cả hai bên. Tàn quân của Hamas có cơ phải từ bỏ vai trò chính thức trong chính quyền Gaza. Israel phải tổ bầu cử trong vòng 12 tháng, có thể dẫn đến việc thủ tướng Benjamin Netanyahou phải từ chức và chấm dứt liên minh với cực hữu. Công luận quốc tế ủng hộ hòa bình.
Với ông Trump, Mỹ có một tổng thống không ngại gây áp lực lên Israel, Iran và các lực lượng tay sai bị đánh tơi tả khiến mối đe dọa lên khu vực giảm đáng kể. Việc các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh sẵn sàng giúp tái thiết Gaza, hỗ trợ tiến trình hòa bình, là một bước tiến lớn. Ai cũng biết rằng mọi việc không dễ dàng. Tuy nhiên trong một khu vực không biết gì khác ngoài nhiều thập niên xung đột, đây là một khoảnh khắc tuyệt vời : Một cơ hội dù mong manh nhưng có thực, cho một khởi đầu mới.
RFI