2025-10-09
Thỏa thuận Gaza là một khoảnh khắc trọng đại nhưng đây chỉ là sự khởi đầu
(Lyse Doucet, BBC, 9/10/2025)
Đây là thời điểm quan trọng trong cuộc chiến tranh tàn khốc nhất ở Gaza.
Trên hết, đó là khoảnh khắc của con người. Những tia lửa đầu tiên kể câu chuyện này: điệu nhảy trong bóng tối tại Quảng trường Con tin Tel Aviv, niềm vui vỡ òa giữa đêm khuya trên những con phố đổ nát ở Gaza.
Tại vùng đất ven biển, nơi mà phần lớn cuộc sống của họ đã bị chiến tranh tàn phá, người Palestine xuống đường như những người rao báo thời trung cổ, đánh thức mọi người bằng tiếng reo hò "tin tốt, chiến tranh đã chấm dứt, thỏa thuận ngừng bắn đã đạt được".
Nếu mọi việc diễn ra đúng như dự kiến vào thứ Năm, những con tin Israel cuối cùng sẽ được trở về nhà trong vòng vài ngày tới và hàng trăm tù nhân Palestine cũng sẽ được trở về với người thân. Tiếng súng sẽ im bặt ở Gaza, hàng cứu trợ sẽ đổ về vùng đất bị tàn phá này, và người Palestine sẽ không còn sống trong lo sợ mỗi ngày đều có thể là ngày cuối cùng của họ.
Nhưng ngay cả bây giờ, một số chi tiết, bao gồm cả tên của những người Palestine bị giam giữ sẽ được trả tự do, vẫn đang được tranh cãi. Và thỏa thuận này đang vấp phải sự phản đối gay gắt trong nội các Israel.
Tuy nhiên, vẫn có tiếng thở phào nhẹ nhõm trên khắp khu vực này và trên toàn thế giới bị cuốn vào cuộc xung đột này nhiều hơn bất kỳ cuộc xung đột nào khác.
Nhưng đây chỉ là khởi đầu, chưa phải kết thúc. Đây là lệnh ngừng bắn, chứ không phải thỏa thuận hòa bình. Những vấn đề khó khăn nhất vẫn còn nằm trên bàn đàm phán.
Liệu Hamas có đồng ý từ bỏ vũ khí? Liệu Israel cuối cùng có rút quân khỏi Gaza? Còn "chân trời chính trị" mơ hồ được đề cập trong kế hoạch 20 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump, mà phần lớn thế giới hiểu là việc thành lập một nhà nước Palestine và chính phủ Israel vẫn kiên quyết bác bỏ thì sao?
Và trước mắt, liệu cả hai bên có thực hiện đúng phần của mình trong thỏa thuận này không?
Đó là những vấn đề của ngày mai.
Tổng thống Trump thích nhận công, và lần này, điều đó hoàn toàn xứng đáng. Đã có thông báo rằng ông sẽ đến Israel vào cuối tuần này. Chưa bao giờ giai đoạn đầu tiên của một quá trình đàm phán, dù chắc chắn sẽ đầy chông gai, với những đột phá và đổ vỡ, lại được đánh dấu bằng sự phô trương rầm rộ như vậy.
Nhưng chưa bao giờ có một tổng thống Hoa Kỳ nào gây áp lực như vậy lên các đồng minh và kẻ thù - và có rất nhiều nhà lãnh đạo đã cố gắng đạt được thỏa thuận để đạt được hòa bình lâu dài ở Trung Đông.
Cựu quan chức bộ ngoại giao Aaron David Miller, người đã làm việc về hồ sơ này với cả tổng thống đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ, đã vô cùng kinh ngạc trước khoảnh khắc này khi ông phát biểu với BBC vào sáng sớm thứ năm.
Chỉ vài tuần trước, khi Tổng thống Trump ủng hộ lời khẳng định của Thủ tướng Benjamin Netanyahu về nhu cầu tăng cường các hoạt động quân sự của Israel, cuộc chiến ở Gaza với tổn thất nhân mạng chưa từng có này dự kiến sẽ kéo dài đến cuối năm nay, thậm chí sang năm sau.
Chỉ vài tuần trước, khi tôi hỏi một quan chức cấp cao của Ả Rập "Ai là người được Tổng thống Trump tin tưởng?", câu trả lời là "không ai cả".
Sau đó, nhà lãnh đạo Israel đã đi quá xa vào đầu tháng 9 khi ông cho phép tấn công các nhà lãnh đạo Hamas đang sống tại quốc gia vùng Vịnh Qatar.
Điều này khiến Qatar, quốc gia đóng vai trò then chốt trong nỗ lực làm trung gian chấm dứt cuộc khủng hoảng, tức giận. Nó cũng khiến Tổng thống Trump, người luôn trân trọng mối quan hệ bền chặt, đa chiều, bao gồm các thỏa thuận đầu tư khổng lồ và tình bạn thân thiết, với các nhà lãnh đạo Qatar cũng như nhiều quốc gia Ả Rập khác, tức giận.
Cuộc gặp của ông tại New York vào giữa tháng 9 với các nhà lãnh đạo Ả Rập và Hồi giáo đã thúc đẩy động lực này khi nhà lãnh đạo Hoa Kỳ cuối cùng tập trung vào việc chấm dứt cuộc chiến này.
Và điều quan trọng là gia đình của các con tin người Israel cuối cùng cũng nhận được sự quan tâm đầy đủ của ông.
Đầu tháng 10, Tổng thống Trump đã đăng tải lên mạng xã hội những bức ảnh chụp Quảng trường Con tin ở Tel Aviv chật kín người và những lời cầu xin tha thiết gửi đến cá nhân ông hãy đưa tất cả con tin về nhà, dù còn sống hay đã chết. "Bây giờ hoặc không bao giờ" là khẩu hiệu tập hợp của họ. Và ông đã nghe thấy.
Người ta cũng đã nói nhiều về khát vọng cháy bỏng của ông muốn được trao giải thưởng cao quý nhất dành cho những người kiến tạo hòa bình, Giải Nobel Hòa bình. Ông không hề che giấu điều đó và thậm chí đã gọi điện cho các nhà lãnh đạo Na Uy, bao gồm cả cựu Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg, để nói về điều đó. Thế giới của chúng ta ngày nay chính là như vậy.
Đằng sau các cuộc đàm phán ngừng bắn, những người khác hoạt động trong bóng tối cũng tạo ra sự khác biệt lớn. Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ đã gây áp lực rất lớn lên Hamas, thuyết phục ngay cả những chỉ huy cứng rắn nhất trong hàng ngũ rằng việc giải cứu con tin giờ đây mang lại nhiều lợi ích hơn là giữ họ lại. Giữ họ lại chỉ khiến cuộc chiến tiếp diễn, điều đã làm suy yếu Hamas đáng kể về mọi mặt, ngay cả khi nó không phá hủy phong trào của họ.
Khoảnh khắc này cũng có chút buồn vui lẫn lộn.
Có những lời phàn nàn rằng giai đoạn đầu tiên này gần giống với kế hoạch mà Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã đưa ra vào tháng 5 năm ngoái. Bao nhiêu sinh mạng đã có thể được cứu, bao gồm cả mạng sống của các con tin Israel? Bao nhiêu đau khổ của người Palestine đã có thể được tránh khỏi nếu tất cả các bên ngồi vào bàn đàm phán vào năm ngoái thay vì năm nay?
Điều quan trọng bây giờ là cuộc chiến ngày 7 tháng 10, đúng vào tuần lễ đánh dấu hai năm bi thảm của nó, đã đạt đến một bước ngoặt lớn. Nó vẫn có thể chùn bước và thậm chí thất bại trong những tháng tới. Người Palestine sẽ đau khổ, trong đống đổ nát của những ngôi nhà, về việc phải mất bao lâu để xây dựng lại những gì còn lại của cuộc đời họ.
Người dân sống ở Bờ Tây bị chiếm đóng cũng lo sợ cho tương lai của họ . Các chính trị gia Israel đã và đang lên kế hoạch cho cuộc bầu cử sắp tới và tranh luận về các giai đoạn tiếp theo của thỏa thuận này để đảm bảo không bao giờ có thêm một ngày 7 tháng 10 nào nữa.
Nhưng các cuộc đàm phán nghiêm túc được mong đợi từ lâu về cách thức tiến lên phía trước, chứ không phải lùi lại, đã bắt đầu và đang thành công.
Đây là thời điểm để ăn mừng.
https://www.bbc.com/news/articles/cgrq8rkj40ro
NVV dịch