2025-09-22
Tòa án Tối cao sẵn sàng làm thay đổi cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ
(Jack Birle, Washington Examiner, 22/9/2025)
Các thẩm phán Tòa án Tối cao không bị ảnh hưởng của bầu cử, nhưng nhờ ba vụ án mà tòa án cấp cao sẽ xét xử trong nhiệm kỳ sắp tới, phán quyết của họ có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 và sau đó.
Trong số hàng chục vụ án mà Tòa án Tối cao sẽ xét xử trong những tháng tới, ba vụ án mà tòa đã đồng ý xét xử có thể có tác động sâu rộng hơn đến các chiến dịch tranh cử, bầu cử và việc ai kiểm soát Hạ viện. Hai vụ án đã được lên lịch xét xử vào tháng 10, trong khi vụ án còn lại vẫn chưa được lên lịch nhưng sẽ được các thẩm phán xét xử trong kỳ họp sắp tới, rất lâu trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 năm 2026.
* Bost kiện Illinois
Vụ án đầu tiên mà Tòa án Tối cao sẽ xét xử trong nhiệm kỳ tới, có thể ảnh hưởng đáng kể đến các cuộc bầu cử sắp tới, liên quan đến việc liệu các ứng cử viên liên bang có đủ tư cách để thách thức các quy định của tiểu bang về cuộc bầu cử liên bang mà họ đang tham gia hay không. Trong vụ Bost kiện Hội đồng Bầu cử Tiểu bang Illinois, Dân biểu Mike Bost (Đảng Cộng hòa-IL) đã kiện các quan chức Illinois về luật tiểu bang cho phép thu thập phiếu bầu qua thư 14 ngày sau Ngày Bầu cử, miễn là chúng được đóng dấu bưu điện trước Ngày Bầu cử.
Vụ kiện mà các thẩm phán sẽ xét xử trong phiên tranh luận miệng vào ngày 8 tháng 10 không liên quan đến tính hợp pháp của luật bỏ phiếu qua thư của Illinois mà là liệu Bost, với tư cách là ứng cử viên liên bang, có thể kiện các luật bầu cử của tiểu bang đó hay không. Các tòa án cấp quận và phúc thẩm đã bác bỏ lời khẳng định về tư cách ứng cử của Bost, dẫn đến việc ông phải ra hầu tòa Tối cao vì một câu hỏi có thể mở ra hoặc chấm dứt nhiều vụ kiện tụng về thủ tục bầu cử của các ứng cử viên.
Bost lập luận rằng phán quyết của tòa án cấp dưới "hoàn toàn sai" và "không ai có lợi ích cụ thể và rõ ràng hơn các ứng cử viên tham gia tranh cử trong các quy tắc quản lý bầu cử". Hội đồng bầu cử Illinois lập luận rằng Bost không chứng minh được bất kỳ thiệt hại vật chất nào mà luật này gây ra cho ông và vụ kiện sẽ không có giá trị.
Phó chủ tịch Dự án Bầu cử Trung thực Chad Ennis nói với tờ Washington Examiner rằng nếu Tòa án Tối cao duy trì phán quyết của tòa án cấp dưới và không thấy ứng cử viên nào có quyền kiện thì điều này sẽ có "những tác động rộng rãi".
"Điều này khiến việc khiếu nại trở nên khó khăn hơn, gần như bất khả thi, và đó thực sự là vấn đề nếu một ứng cử viên không có tư cách để kiện về các quy tắc bầu cử. Ai có tư cách vào thời điểm đó? Thật khó để nghĩ ra cách nào để ai đó có thể ra tòa", Ennis nói.
Ông nói thêm: "Sẽ rất khó để tìm ra một ứng cử viên không có đủ tư cách".
Nếu các thẩm phán ra phán quyết có lợi cho Bost, phán quyết rằng các ứng cử viên có quyền phản đối các luật như thời hạn gửi thư 14 ngày sau bầu cử, điều này có thể cho phép các ứng cử viên có nhiều cách hơn để phản đối các luật bầu cử ở các tiểu bang.
Ennis tin rằng, nếu tòa án cấp cao ra phán quyết có lợi cho Bost, điều này có thể giúp vấn đề về lá phiếu đến muộn được đưa lên Tòa án Tối cao trong tương lai, với lập luận rằng việc gia hạn thời hạn sau Ngày bầu cử là vi phạm luật liên bang.
"Hiến pháp trao cho Quốc hội quyền quyết định thời gian, địa điểm và cách thức tổ chức bầu cử liên bang", Ennis nói. "Nếu bạn tiếp tục thu thập phiếu bầu sau hai tuần, bạn đã đi qua Ngày Bầu cử, và đó không còn là Ngày Bầu cử nữa, mà là tháng bầu cử."
Trong khi một vụ kiện về tính hợp pháp của thời hạn bỏ phiếu qua thư kéo dài sau Ngày bầu cử có thể mất nhiều năm để đến được Tòa án Tối cao, thì phán quyết về việc đứng ra thách thức các thủ tục bầu cử sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến các thách thức được đưa ra khi ngày 3 tháng 11 năm 2026 đến gần.
* Louisiana kiện Callais
Một tuần sau khi Tòa án Tối cao nghe các lập luận trong vụ Bost kiện Illinois, họ sẽ nghe các lập luận trong vụ Louisiana kiện Callais. Các phiên tranh luận miệng dự kiến diễn ra vào ngày 15 tháng 10 sẽ tập trung vào việc liệu việc Louisiana thành lập khu vực bầu cử Quốc hội thứ hai dựa trên sắc tộc thiểu số-đa số có vi phạm Tu chính án thứ 14 hoặc thứ 15 hay không, một phán quyết có thể có tác động vượt ra ngoài phạm vi vụ Pelican State. [Minority-majority congressional district là khu vực bầu cử dựa trên đa số dân thuộc về một sắc tộc hay liên minh sắc tộc]
Vụ án đã có vòng tranh luận miệng đầu tiên vào đầu năm nay. Tuy nhiên, các thẩm phán đã hoãn phán quyết và lên lịch vòng tranh luận miệng thứ hai xoay quanh một câu hỏi hóc búa hơn. Câu hỏi mới mà các thẩm phán muốn các bên trả lời đã đặt ra khả năng vụ án sẽ là phán quyết Tòa án Tối cao bác bỏ Mục 2 của Đạo luật Quyền Bầu cử [Mục này cấm kỳ thị chủng tộc trong bầu cử]. Ngược lại, tòa án cấp cao cũng có thể duy trì điều khoản của Đạo luật Quyền Bầu cử Phổ thông (Voting Rights Act - VRA) và phán quyết rằng việc thành lập một khu vực bầu cử thiểu số-đa số thứ hai là hợp hiến.
Mục 2 của Đạo luật Bầu cử Liên bang (VRA) và phán quyết năm 1986 của Tòa án Tối cao trong vụ Thornburg kiện Gingles, vốn đặt ra các tiêu chuẩn hiện hành cho các vụ kiện Mục 2, đã mở đường cho việc thành lập các khu vực bầu cử Quốc hội theo nguyên tắc thiểu số-đa số do tòa án ra lệnh cho các nhóm thiểu số chiếm một phần đáng kể dân số của một tiểu bang. Do cộng đồng thiểu số da đen đáng kể ở các tiểu bang miền Nam và sự thống trị của Đảng Dân chủ với cử tri da đen, các vụ kiện Mục 2 đã dẫn đến việc thành lập nhiều khu vực bầu cử theo nguyên tắc Dân chủ Xanh đậm (Derby Blue) ở các tiểu bang như Louisiana và Alabama.
Năm 2023, Tòa án Tối cao phán quyết rằng bản đồ quốc hội được đề xuất của Alabama đã vi phạm Mục 2 của Đạo luật Bầu cử Phổ thông (VRA), yêu cầu thành lập một khu vực bầu cử thứ hai có đa số người da đen cho tiểu bang. Phán quyết 5-4 trong vụ Allen kiện Milligan không bác bỏ Mục 2, nhưng Louisiana, trong bản tóm tắt gửi Tòa án Tối cao về vụ Callais, đã nói với các thẩm phán rằng họ tin rằng sự bắt buộc về chủng tộc của Mục 2 là vi hiến.
Louisiana, cơ quan lập pháp do Đảng Cộng hòa chiếm ưu thế, nơi đã thành lập khu vực bầu cử thứ hai có đa số người da đen sau một lệnh của tòa án, đã tuyên bố trong bản tóm tắt gửi tòa án rằng họ đang tìm kiếm sự rõ ràng về cách thức tiến hành việc phân chia lại khu vực bầu cử. Mặc dù phán quyết của tòa án có thể không lật ngược Mục 2, nhưng Pelican State muốn tránh những cuộc chiến pháp lý dai dẳng về bản đồ lập pháp của mình, vốn chỉ nên thay đổi mỗi thập kỷ một lần.
"Trong mọi trường hợp, các tiểu bang rất cần sự rõ ràng, điều mà cho đến nay vẫn còn thiếu trong các vụ việc phân chia lại khu vực bầu cử của Tòa án này. Nếu không có sự rõ ràng đó, sẽ không có gì thay đổi trong việc các tiểu bang (và tòa án) phải mất quá nhiều thời gian, tiền bạc và nguồn lực sau mỗi chu kỳ phân chia lại khu vực bầu cử", Tổng chưởng lý Louisiana Liz Murrill phát biểu trong bản tóm tắt gửi tòa án.
Nếu Tòa án Tối cao bác bỏ các yêu cầu phân chia khu vực bầu cử theo chủng tộc của Mục 2, điều này có thể gây ra một làn sóng phân chia lại khu vực bầu cử và mang lại ghế cho Đảng Cộng hòa ở nhiều tiểu bang miền Nam. Với cuộc chiến giành Hạ viện đang diễn ra quyết liệt, đây có thể là sự khác biệt giữa Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (Đảng Cộng hòa-Los Angeles) và Chủ tịch Hạ viện Hakeem Jeffries (Đảng Dân chủ-New York) trong Quốc hội khóa tới.
* NRSC kiện FEC
Mặc dù Tòa án Tối cao vẫn chưa lên lịch tranh luận cho vụ NRSC (National Republican Senatorial Committee) kiện FEC (Federal Election Commission), phán quyết của các thẩm phán được dự kiến sẽ có tác động tức thời nhất đến các chiến dịch tranh cử. Các giới hạn chi tiêu phối hợp của Ủy ban Bầu cử Liên bang giữa các đảng phái chính trị và ứng cử viên vẫn được duy trì mặc dù Tòa án Tối cao đã dỡ bỏ nhiều giới hạn khác nhau vì vi hiến trong những năm gần đây, nhưng vụ kiện NRSC có thể mở đường cho việc chi tiêu đa dạng (coordinated spending) hơn.
Ủy ban Thượng viện Đảng Cộng hòa Quốc gia (NRSC), cánh vận động tranh cử của Đảng Cộng hòa tại Thượng viện, lập luận với Tòa án Tối cao rằng những hạn chế mà FEC đặt ra đối với việc chi tiêu đa dạng giữa các đảng phái chính trị và ứng cử viên vi phạm quyền Tu chính án thứ nhất của đảng đó. NRSC cũng bác bỏ tuyên bố của FEC rằng những hạn chế này có tác dụng ngăn chặn tham nhũng.
"Kể từ khi ra đời, những giới hạn chi tiêu đa dạng này của đảng đã là một hình thức hạn chế ngôn luận nhằm tìm kiếm lý do chính đáng. Vì chúng được ban hành để giảm thiểu những gì mà các đảng phái chính trị đương nhiệm coi là chi tiêu lãng phí và quá mức cho chiến dịch tranh cử, nên chính phủ đã mất hàng thập kỷ để tìm cách tái định nghĩa chúng thành một biện pháp chống tham nhũng", bản tóm tắt của NRSC gửi lên tòa án tối cao cho biết.
"Nhưng vì không ai nghiêm túc tuyên bố rằng các đảng phái đang cố gắng hối lộ ứng cử viên của mình nên chính phủ buộc phải dựa vào biện pháp phòng thủ có đi có lại bằng cách lách luật - cụ thể là, các giới hạn bằng cách nào đó sẽ ngăn chặn các nhà tài trợ rửa tiền hối lộ cho các ứng cử viên thông qua các đảng phái chính trị", NRSC cho biết thêm, lập luận rằng Tòa án Tối cao trước đây đã bác bỏ lý lẽ này.
Tòa án Tối cao bãi bỏ các giới hạn về cách các đảng chi tiêu đa dạng với các ứng cử viên có thể cung cấp thêm tiền cho các chiến dịch ngày càng tốn kém, nhờ vào các đảng phái chính trị.
Dan Greenberg, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Cato, phát biểu với tờ Washington Examiner rằng: "Nếu bạn dỡ bỏ các giới hạn, điều đó sẽ cho phép nhiều tiền hơn chảy vào hệ thống, cho phép các đảng của ứng cử viên nhận được nhiều tiền hơn và cho phép các đảng chi tiêu nhiều tiền hơn" .
Với việc đảng Dân chủ và Cộng hòa ngày càng yếu đi trong những năm gần đây, việc dỡ bỏ giới hạn chi tiêu đa dạng có thể trao cho các đảng phái chính trị một số quyền lực.
Greenberg cho biết: "Chúng ta đang sống trong thời đại lịch sử Hoa Kỳ mà các đảng phái cực kỳ yếu, và tôi nghĩ rằng nếu những quy định này bị bãi bỏ, chắc chắn sẽ giúp các đảng phái trở nên mạnh hơn".
Phán quyết trong cả ba vụ án dự kiến sẽ được đưa ra vào cuối tháng 6 năm 2026, nhưng các vụ án được tranh luận vào đầu kỳ họp thường được quyết định sớm hơn nhiều tháng so với tháng 6. Tòa án Tối cao cũng có thể thụ lý thêm các vụ án liên quan đến bầu cử khi tiếp tục thống nhất các vụ án cho kỳ họp này trong những tháng tới.
https://www.washingtonexaminer.com/in_focus/3805459/supreme-court-poised-shake-up-midterm-elections/
CHÚ THÍCH
Khu vực bầu quốc hội lập ra theo kiểu sắc tộc đa số-thiểu số thứ hai thường được thành lập để tránh vi phạm Đạo luật Quyền Bầu cử (VRA) khi phiếu bầu của một nhóm thiểu số bị pha loãng, chìm trong số đông. Điều này xảy ra khi một nhóm thiểu số đủ lớn và tập trung về mặt địa lý để tạo thành đa số trong một khu vực, nhưng bản đồ hiện tại làm giảm sức mạnh bỏ phiếu của họ bằng cách phân mảnh họ trên nhiều khu vực.
* Cơ sở pháp lý của Mục 2 của Đạo luật Quyền Bầu cử
Theo Mục 2 của Đạo luật Quyền Bầu cử (VRA), các quy trình bầu cử không thể từ chối hoặc hạn chế quyền bầu cử dựa trên chủng tộc hoặc màu da. Tiêu chuẩn pháp lý để xác định xem có vi phạm VRA hay không đã được thiết lập trong vụ kiện Thornburg kiện Gingles của Tòa án Tối cao năm 1986.
Nguyên đơn phải chứng minh ba điều kiện, thường được gọi là các yếu tố Gingles, để chứng minh rằng sự pha loãng phiếu bầu đang xảy ra:
1- Phân bố địa lý chặt chẽ và đông đảo: Nhóm thiểu số về chủng tộc hoặc ngôn ngữ đủ lớn và tập trung để tạo thành đa số phiếu bầu trong một khu vực bầu cử đơn lẻ được phân chia hợp lý.
2- Gắn kết về chính trị: Nhóm thiểu số có xu hướng bỏ phiếu tương tự cho cùng một ứng cử viên.
3- Bỏ phiếu theo khối đa số: Nhóm đa số kết thành một khối cử tri để đánh bại ứng cử viên được nhóm thiểu số ưa thích.
* Ví dụ điển hình: Louisiana
Một ví dụ gần đây liên quan đến bản đồ quốc hội của Louisiana, dẫn đến một vụ kiện tại tòa án liên bang và thúc đẩy một khu vực bầu cử thứ hai với đa số-thiểu số:
a) Bản đồ ban đầu: Sau cuộc điều tra dân số năm 2020, bản đồ quốc hội của Louisiana chỉ có một trong sáu khu vực bầu cử có đa số người da đen, mặc dù cư dân da đen chiếm gần một phần ba dân số của tiểu bang.
b) Phát hiện sự pha loãng phiếu bầu: Tòa án phán quyết rằng bản đồ này có khả năng làm giảm quyền lực của cử tri da đen, vi phạm đạo luật VRA.
c) Bản đồ mới được vẽ: Để đáp lại, cơ quan lập pháp do Đảng Cộng hòa kiểm soát của Louisiana đã vẽ một bản đồ mới với hai khu vực bầu cử đa số người da đen để khắc phục vi phạm và mang lại sự đại diện công bằng hơn.
* Tranh cãi hiện tại
Việc tạo ra bản đồ Louisiana mới (thứ hai) hiện đang bị Tòa án Tối cao phản đối trong vụ kiện Louisiana kiện Callais. Tòa án dự kiến sẽ xem xét liệu việc cố ý tạo ra một khu vực bầu cử đa số-thiểu số thứ hai để khắc phục vi phạm VRA có hợp hiến theo Tu chính án thứ 14 và 15 hay không. Kết quả này có thể có những tác động đáng kể đến tương lai của VRA và đại diện của các nhóm thiểu số trên toàn quốc.
NVV dịch và chú thích