2025-09-29
Quốc hội có quyền giới hạn quyền sa thải của tổng thống hay không?
Tòa án Tối cao sẽ xem xét lại vấn đề này
(Ashley Oliver, Fox News, 29/9/2025)
Tòa án Tối cao sắp xem xét lại một quyết định mang tính bước ngoặt về việc tổng thống có quyền sa thải các thành viên của các cơ quan độc lập hay không, và kết quả có thể mở rộng quyền hành pháp và có những ảnh hưởng sâu rộng.
Tuần trước, Tòa án tối cao đã tiết lộ trong một lệnh rằng họ sẽ xem xét lại vụ án Người thi hành di chúc của Humphrey kiện Hoa Kỳ, một phán quyết năm 1935 mà Hans von Spakovsky, một thành viên pháp lý tại Quỹ Di sản bảo thủ, cho biết hiện đang "được hỗ trợ duy trì sự sống".
Trái ngược với quyết định trong vụ Humphrey, von Spakovsky cho biết các cơ quan như Ủy ban Thương mại Liên bang, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch và nhiều hội đồng lao động khác không nên được miễn trừ khỏi quyền sa thải của tổng thống.
"Hiến pháp quy định tổng thống là người đứng đầu nhánh hành pháp", von Spakovsky nói với Fox News Digital. "Điều đó có nghĩa là, giống như giám đốc điều hành của một tập đoàn lớn, họ được quyền giám sát và điều hành toàn bộ tập đoàn, trong trường hợp này là toàn bộ nhánh hành pháp, và Quốc hội không thể tước bỏ một phần quyền đó của tổng thống mà nói rằng, 'Họ sẽ tiếp tục làm những việc của nhánh hành pháp, bao gồm cả việc thực thi pháp luật, nhưng ông sẽ không có quyền kiểm soát họ.'"
Quyết định của Tòa án Tối cao được đưa ra để đáp lại thách thức từ một ủy viên FTC (Quỹ Dự Trữ Liên Bang) do Biden bổ nhiệm, người đã bị Tổng thống Donald Trump sa thải tùy ý sau khi nhậm chức.
Trong một quyết định khẩn cấp với tỷ lệ 6-3, Tòa án Tối cao cho biết việc Trump sa thải ủy viên Rebecca Slaughter có thể vẫn được giữ nguyên trong khi tòa sử dụng (tiền lệ trong) vụ án của bà để giải quyết vụ án liên quan đến Người thi hành án của Humphrey, tập trung vào việc sa thải FTC dưới thời Tổng thống Franklin D. Roosevelt. Tòa án Tối cao (khi ấy) đã nhận định Roosevelt không thể sa thải một ủy viên mà không có lý do chính đáng.
Slaughter gọi việc sa thải bà là bất hợp pháp, nêu ra trường hợp của Humphrey và đạo luật FTC, trong đó nêu rõ các ủy viên không thể bị sa thải khỏi nhiệm kỳ bảy năm của họ mà không có lý do như hành vi sai trái hoặc cẩu thả.
Joshua Blackman, giáo sư tại Trường Luật Nam Texas, nói với Fox News Digital rằng nếu vụ việc của Humphrey bị lật ngược hoặc thu hẹp, thì điều này có thể cũng sẽ áp dụng cho các cơ quan khác có thể thức chống lại việc sa thải để bảo vệ sự độc lập của họ.
"Tôi nghĩ phán quyết này chắc chắn sẽ vượt ra ngoài phạm vi của FTC", Blackman nói. "Câu hỏi duy nhất là liệu họ có duy trì quan điểm rằng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) khác biệt hay không."
Trong một phán quyết trước đó về việc sa thải các thành viên hội đồng lao động trong năm nay, Tòa án Tối cao đã chỉ ra rằng họ coi Cục Dự trữ Liên bang là một cấu trúc "bán tư nhân" độc đáo, bắt nguồn từ truyền thống của các ngân hàng trung ương đầu tiên. Một vụ án riêng biệt liên quan đến việc sa thải Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang Lisa Cook đang thử thách lập trường đó.
Von Spakovsky cho biết Tòa án Tối cao đang dần dần giải quyết vấn đề của Humphrey. Quyết định năm 2010 thu hẹp đạo luật Sarbanes-Oxley bằng cách tước bỏ quyền độc lập của hội đồng giám sát kế toán, và quyết định 5 năm trước cho phép tổng thống tự ý sa thải giám đốc Cục Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (Consumer Financial Protection Bureau - CFPB), là những dấu hiệu cho thấy điều này.
Trong trường hợp sau, Chánh án John Roberts đã viết rằng quyền của tổng thống "loại bỏ — và do đó giám sát — những người nắm quyền hành pháp thay mặt ông tuân theo nội dung của Điều II." Cơ cấu "mới" của CFPB đã thách thức quyền lực của tổng thống vì một giám đốc duy nhất giám sát một cơ quan "có quyền hành pháp đáng kể".
Phán quyết có lợi cho Trump sẽ giúp tổng thống và các đồng minh bảo thủ của ông hiện thực mục tiêu đã nêu là thành lập một cơ quan hành pháp thống nhất, một lý thuyết cho rằng tổng thống nên có toàn quyền kiểm soát nhánh hành pháp.
Là một phần của tầm nhìn này, Trump đã đột ngột bỏ qua nhiều luật lệ để bổ nhiệm những người được bảo vệ tại các cơ quan độc lập khi ông nhậm chức, hành vi mà Tòa án Tối cao hiện đang chuẩn bị xem xét trong vụ án của Slaughter.
Giáo sư Jed Shugerman của Trường Luật Đại học Boston cho biết trong một tuyên bố trực tuyến rằng Trump đã làm "nhiều hơn để thiết lập một cơ quan hành pháp thống nhất so với tất cả các thẩm phán và học giả pháp lý trên thế giới có thể làm."
Tuy nhiên, Shugerman chỉ trích tổng thống, nói rằng các cuộc thử nghiệm thẩm quyền của ông cũng "làm mất uy tín và vạch trần lý thuyết hành pháp thống nhất là chủ nghĩa độc tài vô pháp luật hơn bất kỳ thẩm phán hay học giả pháp lý nào có thể làm được".
John Shu, một chuyên gia luật hiến pháp từng phục vụ trong cả hai chính quyền Bush, gần đây đã nói với Fox News Digital rằng ông tin Tòa án Tối cao sẽ thu hẹp phạm vi vụ án Người thi hành di chúc của Humphrey vì quyền hạn của FTC đã mở rộng rất nhiều kể từ khi thành lập.
Shu cho biết: "Ủy ban Thương mại Liên bang năm 1935 rất khác so với Ủy ban Thương mại Liên bang ngày nay".
Ông Shu cho biết FTC hiện nay có thể mở cuộc điều tra, ban hành trát đòi, khởi kiện, áp dụng các hình phạt tài chính và nhiều hơn nữa. Ông cho biết FTC hiện có các chức năng hành pháp, bán lập pháp và bán tư pháp.
https://www.foxnews.com/politics/supreme-court-showdown-trumps-strategy-test-limits-his-power-could-spell-doom-administrative-state
NVV dịch