2025-05-14 

Chào mừng đến với Kỷ nguyên Chính trị Hậu Cấp Tiến
Trong nhiều thập kỷ, phe cánh hữu đã thua hầu hết mọi trận chiến trong nền văn hóa. Nhưng giờ đây, phe cánh tả rõ ràng đã đi quá xa.


(Eric Kaufmann, WSJ, 14/5/2025)

Sự thoái trào của văn hóa thức tỉnh không chỉ là một "sự thay đổi về cảm xúc". Nó đánh dấu sự kết thúc của 60 năm trỗi dậy của chủ nghĩa tự do cánh tả trong văn hóa Mỹ. Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên hậu cấp tiến.

Thức tỉnh là một hệ tư tưởng về sự bình đẳng và bảo vệ cảm xúc của các nhóm thiểu số. Nó tạo ra các hiện tượng như văn hóa hủy bỏ, đàn ông trong không gian của phụ nữ và việc lật đổ các bức tượng. Nó đã tiếp thêm năng lượng cho một loạt các chính sách được gọi là đa dạng, công bằng và hòa nhập, có nguồn gốc từ các chương trình đào tạo nhạy cảm về chủng tộc và hành động khẳng định (affirmative-action, nâng đỡ nhóm thiểu số) cũ. Hiện tại, nó đang bị thu hẹp.

Chính quyền Trump đã hủy bỏ các lệnh hành pháp về hành động khẳng định và tác động khác biệt đã có từ hơn 50 năm trước. Các trường đại học không còn được phép thực thi các quy tắc phát ngôn bừa bãi dựa trên bản dạng giới, nhiều quy tắc trong số đó đã xuất hiện gần bốn thập kỷ trước. Các trường cao đẳng đã áp dụng các chính sách trung lập trong thể chế và chấm dứt các ngôn từ bắt buộc về sự đa dạng. Các tập đoàn đã cắt giảm DEI. Tâm trạng chống DEI ngày nay có khả năng sẽ tồn tại lâu hơn chính quyền hiện tại, phản ánh sự thay đổi sâu sắc hơn trong văn hóa.

Văn hóa có thể thay đổi từ trên xuống dưới khi giới tinh hoa dẫn dắt dư luận. Văn hóa tinh hoa Mỹ phản đối nhập cư vào cuối những năm 1880, sau đó dần dần tự do hóa giữa những năm 1920 và 1960. Liệu chúng ta có đang chứng kiến ​​sự thay đổi tương tự do giới tinh hoa dẫn dắt, lần này là thoát khỏi hệ tư tưởng về bình đẳng và bảo vệ cảm xúc đã dẫn dắt họ kể từ giữa những năm 1960 không?

Phe cánh tả tự do đi đầu trong việc giải phóng khỏi các chuẩn mực xã hội trong vấn đề ly hôn, tình dục và gia đình truyền thống. Thái độ đối với hôn nhân khác chủng tộc, bình đẳng của phụ nữ và đồng tính luyến ái được tự do hóa, khiến xã hội tốt đẹp hơn. Những người bảo thủ đã thua hầu như mọi trận chiến trong văn hóa, gần đây nhất là sự chấp nhận ngày càng tăng đối với hôn nhân đồng giới.

Sự thành công của phe cánh tả về văn hóa đã tạo ra cảm giác về tính tất yếu cấp tiến, được thể hiện trong cuốn sách quan trọng của Ronald Inglehart, "Culture Shift in Advanced Industrial Society" (1990), trong đó cho rằng sự giàu có và an ninh gia tăng thúc đẩy những người trẻ tuổi và có học thức hướng tới quan điểm văn hóa bình đẳng tự do. Đến lượt họ, họ thay đổi xã hội thông qua sự thay đổi thế hệ: một lần sinh, một đám tang và một bằng đại học tại một thời điểm. Chủ nghĩa tự do cánh tả sẽ báo hiệu hồi kết của lịch sử khi xã hội trở nên khai sáng và đồng cảm hơn. Quan điểm tự tin lịch sử này có thể được nhận ra thông qua các cụm từ như "phía bên phải của lịch sử" hoặc các tham chiếu đến một số thái độ đã lỗi thời.

Những người theo chủ nghĩa văn hóa cánh tả hình dung ra một câu chuyện lớn về sự tiến bộ mà giai đoạn tiếp theo sẽ chuyển từ quyền cá nhân sang quyền của nhóm, quyền công dân sang quyền xuyên biên giới và quyền của người đồng tính sang quyền của người chuyển giới. Nhưng những gì Daniel Bell gọi là "hy vọng của người theo chủ nghĩa ngàn năm cũ (chiliastic)" của cánh tả dường như đã kết thúc trong bế tắc và phân cực. Nỗ lực thúc đẩy các chính sách DEI cấp độ tiếp theo như lễ tốt nghiệp phân biệt chủng tộc, ngôn từ bắt buộc về sự đa dạng, hệ tư tưởng chỉ trích chủng tộc và giới tính trong trường học hoặc nam giới trong thể thao nữ đã tạo ra phản ứng chống lại sự thức tỉnh lâu dài. Thái độ với người nhập cư đã trở nên hạn chế sau nhiều thập kỷ tự do hóa.

Những người trẻ tuổi có sự cấp tiến về mặt văn hóa hơn những người lớn tuổi, nhưng dữ liệu về sinh viên năm nhất đại học quy mô lớn và các cuộc thăm dò ý kiến ​​cử tri cho thấy sự dịch chuyển đáng kể sang cánh hữu trong số những người trẻ tuổi từ năm 2021-24. Tại Anh, công cụ theo dõi của YouGov phát hiện ra rằng những người dưới 25 tuổi đang chuyển mạnh sang cánh hữu về các vấn đề chuyển giới và nhập cư kể từ năm 2022. Cả dư luận của giới tinh hoa và công chúng về chủ nghĩa chuyển giới đều chuyển hướng sang cánh tả trong hai năm qua, đây là tổn thất văn hóa đầu tiên của họ trong sáu thập kỷ.

Sự thay đổi cảm xúc mới không chỉ giới hạn ở các trang báo của giới tinh hoa như New Republic và New York Times như phản ứng của những năm 1990 đối với sự chính xác về mặt chính trị. Thay vào đó, truyền thông xã hội và truyền thông dẫn dắt dư luận ngày nay, vốn đã giúp truyền bá những ý tưởng thức tỉnh ra khỏi khuôn viên trường vào những năm 2010, đã tạo điều kiện cho một phản ứng dữ dội hơn đã xâm nhập vào chính trường tiểu bang và liên bang. Các bài xã luận trên truyền thông tự do đã chỉ trích việc đào tạo đa dạng, văn hóa hủy bỏ, y học chuyển giới, quản trị viên DEI và các tuyên bố về đa dạng.

Đối mặt với sự phản đối rộng rãi này, các nhà hoạt động cấp tiến đã mất đi sự tự tin và năng lượng. Điều này góp phần vào phản ứng im lặng và mất tổ chức đối với cuộc bầu cử của Donald Trump vào năm 2024 so với năm 2016. Thật vậy, phản ứng của phe cánh tả đối với ông Trump ngày nay dựa nhiều hơn vào các thành ngữ truyền thống như quyền tự do ngôn luận, quy trình hợp pháp và Hiến pháp hơn là vào các ẩn dụ về chính trị bản sắc.

Một nguồn gốc khác của sự bất ổn của phe cấp tiến là một loạt các vấn đề có ảnh hưởng văn hóa tránh xa các giải pháp cấp tiến. Từ chủ nghĩa dân túy đặc hữu đến tỷ lệ sinh giảm, sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên đến sự sụp đổ xã ​​hội của tầng lớp lao động và cái chết vì tuyệt vọng, phe cánh tả văn hóa dường như là một phần của vấn đề chứ không phải là giải pháp. Trong khi phe cánh tả kinh tế vẫn tồn tại, thì chủ nghĩa cấp tiến văn hóa đang mất dần ảnh hưởng. Khi một phong trào bán tôn giáo tự coi mình là tiên phong của lịch sử ngừng trỗi dậy, thì tác động sẽ sâu sắc hơn so với khi một phong trào cải cách gia tăng bị buộc phải điều chỉnh. Giống như một người đi xe đạp đã ngừng đạp, hậu quả sẽ là thảm khốc.

Chúng ta đang rời khỏi thời đại của sự tự tin cấp tiến, nhưng điều gì sẽ thay thế nó? Khi những câu chuyện định hướng cho xã hội không còn có vẻ phù hợp nữa, một cơ hội sẽ được tạo ra cho những ý tưởng mới có thể xây dựng dựa trên sự chỉ trích trật tự hiện tại. Quá trình chuyển đổi mất bao lâu và điều gì thay thế chủ nghĩa cấp tiến như kim chỉ nam văn hóa của chúng ta sẽ chỉ trở nên rõ ràng khi thời gian trôi qua.

https://www.wsj.com/opinion/welcome-to-the-post-progressive-political-era-history-culture-4ad308c1?st=cvY5Lc

Ông Kaufmann là giáo sư chính trị tại Đại học Buckingham ở Anh và là tác giả của “The Third Awakening: A 12-Point Plan for Roll Back Progressive Extremism.”

NVV dịch