2025-09-28
Hàng loạt dân New York trốn tránh thực tế
Tại một thành phố nơi các phòng khám ketamine bùng nổ và các quán bar golf thay thế nhà thờ, cử tri đang chuẩn bị bầu một người Uganda 33 tuổi theo chủ nghĩa xã hội làm thị trưởng tiếp theo.
(Armin Rosen, Tablet, 28/9/2025)
Người New York có thể là một nhóm người thất thường, nhưng ngày nay chúng ta không còn quá bí ẩn nữa. Chúng ta muốn những gì mà những người khác trong nước Mỹ muốn.
Ví dụ, chúng ta muốn đến Costco. Chi nhánh Costco tại Brooklyn của nhà bán lẻ giảm giá được cả nước yêu thích giờ đây là nơi duy nhất phản ánh chính xác nhất đặc điểm nhân khẩu học của toàn thành phố, với những người Bengali, Bobovers và những người sống tại các khu nhà cũ, cùng nhau mơ mộng thoáng qua rằng quê hương của họ không khác gì Teaneck hay Houston. Thị hiếu của chúng ta chưa bao giờ nhạt nhẽo đến thế: Lần đầu tiên, các nhà hàng hiện chiếm hơn một nửa số chuỗi cửa hàng ở New York, một phần nhờ vào sự phổ biến của các quán cà phê và "cửa hàng bán bát acaí" vốn rất phù hợp với một trung tâm thương mại ở Raleigh, Bắc Carolina. Các nhà bán lẻ quốc gia thuộc mọi loại hình hiện có 8.039 chi nhánh tại Thành phố New York, so với 7.288 chi nhánh vào năm 2013.
Chúng ta cũng muốn sở hữu xe hơi, không khác gì đại đa số người Mỹ, những người coi việc sở hữu xe riêng là dấu hiệu cơ bản của phẩm giá và tự do. Từ năm 2010 đến năm 2022, số lượng xe đăng ký tại New York đã tăng vọt 12%, từ 1,83 triệu lên 2,08 triệu, trong khi dân số thành phố chỉ tăng 2%. Ngày nay, 54% người dân New York sống trong những hộ gia đình có xe hơi. Chúng ta thậm chí còn muốn chơi golf. Dường như đã có sự gia tăng nhanh chóng các doanh nghiệp mô phỏng sân golf với diện tích lớn trong thời điểm các hiệu thuốc và cửa hàng thực phẩm cao cấp không đủ khả năng trả tiền thuê nhà.
Sở thích gần đây của người dân New York cho thấy một thực tế mới: Chúng ta không còn là một giống loài riêng biệt nữa. Chúng ta muốn trở thành những người Mỹ bình thường. Chính trị của thành phố cũng đã bắt đầu đồng bộ với phần còn lại của đất nước. Tại năm quận, Donald Trump đã tăng từ 18% số phiếu bầu vào năm 2016 lên 33% vào năm 2024. Các cuộc thăm dò liên tục cho thấy người dân New York không thích tội phạm bạo lực hay thuế. Số lượng đơn xin cấp giấy phép sở hữu súng ở thành phố này đã tăng gấp đôi từ năm 2022 đến năm 2023.
Xu thế hướng đến sự bình thường của New York song hành cùng sự trỗi dậy nhanh chóng của Zohran Mamdani, người sắp trở thành thị trưởng New York. Chủ nghĩa xã hội đô thị chịu ảnh hưởng của Fanon được cho là sẽ không nở rộ cùng với sự phát triển ổn định của các cửa hàng bán lẻ lớn, quyền sở hữu xe hơi, sân golf và quyền sử dụng súng. Nhưng New York ngày càng trở thành một thành phố của những sự tách biệt rõ ràng và dường như vô nghĩa. Tại Williamsburg sang trọng, nơi các căn hộ studio có giá khoảng một triệu đô la, một dãy áp phích ca ngợi Anas al-Sharif, một đặc vụ Hamas đã chết, nằm đối diện với một doanh nghiệp dường như do AI tạo ra có tên là Poke Burrito. Các số liệu chính thức cho thấy tội phạm trên tàu điện ngầm đã giảm, nhưng những kẻ điên cuồng có khả năng bạo lực và những kẻ thủ dâm nơi công cộng vẫn là một đặc điểm không đáng chú ý, dường như không thể xóa bỏ của giao thông công cộng. Tất nhiên, tàu hỏa và xe buýt vẫn tiếp tục hoạt động kém hiệu quả, ngay cả sau khi thành phố bắt đầu thu thuế 9 đô la cho mỗi người lái xe vào khu vực hạ Manhattan, một cuộc thử nghiệm đầu tiên trên toàn quốc về phương pháp kiểm soát xã hội dựa trên sự thúc đẩy của châu Âu, trong trường hợp này được biện minh là một nguồn tài trợ cho hệ thống giao thông công cộng.
Sự thăng tiến chóng mặt của Mamdani lên đỉnh cao của hệ thống chính trị thành phố là biểu hiện rõ ràng nhất của sự chia rẽ nội bộ. Thành phố New York trông không giống một nơi được chuẩn bị để bắt đầu một cuộc thử nghiệm công lý xã hội bốc đồng và hoàn toàn không cần thiết do một nghị sĩ Quốc hội Tiểu bang 33 tuổi, người không có kinh nghiệm làm việc trong bất kỳ tổ chức lớn và phức tạp nào, chứ đừng nói đến việc lãnh đạo một tổ chức. Nhưng đó là sự phản ánh chân thực về một nơi ngày càng trở nên vô nghĩa. Khi ngành công nghiệp golf trong nhà bùng nổ báo hiệu chiến thắng của một chương trình chính trị xã hội chủ nghĩa chưa được kiểm chứng và kỳ lạ, sự bất hòa nhận thức đã suy yếu thành sự thiếu mạch lạc.
Tuy nhiên, sự khác biệt giữa thực tế quan sát được ở New York năm 2025 và mong muốn được bày tỏ của cử tri thành phố có thể không siêu thực như vẻ ngoài của nó. Giống như các quán bar ở trung tâm thành phố dành riêng cho người hâm mộ bóng bầu dục SEC - những sinh viên tốt nghiệp trung thành của ngay cả các chương trình tầm trung cũng có những điểm tụ tập say sưa và chói tai trên khắp thành phố - vực thẳm này phản ánh một thời kỳ tạm thời chưa từng có. Chỉ riêng trong những năm 2020, gần 600.000 người đã rời thành phố đến các khu vực khác của đất nước. Theo một cuộc thăm dò của New York Post năm 2023, khoảng 27% hy vọng sẽ rời đi trong vòng năm năm tới. Giống như những người giàu nhất và có thu nhập cao nhất, những người gần đây đã di cư đến Florida và Texas với số lượng lớn, các ngành công nghiệp lớn nhất của thành phố chưa bao giờ di động hơn thế. Điều tương tự cũng đúng với toàn bộ các cộng đồng đa thế hệ thuộc tầng lớp trung lưu từng định hình nên kết cấu và hương vị độc đáo của năm quận: Bạn có thể tìm thấy nhiều người New York gốc Ý vào một buổi chiều nắng ở Naples, Florida hơn là ở các công viên giải trí theo chủ đề dân tộc trên phố Mott hoặc đại lộ Arthur. Dân số Puerto Rico của New York, đạt đỉnh 900.000 người vào năm 1970, đã giảm mạnh từ 715.000 xuống còn 574.000 người trong giai đoạn 2017-2022.
Giờ đây, người Do Thái hẳn đã nhận thức rõ về việc thành phố này đang chao đảo giữa những hình ảnh khó dung hòa về chính mình. Khoảng một thế kỷ trước, khu Lower East Side là nơi sinh sống của cộng đồng Do Thái lớn nhất từng tồn tại ở một địa điểm. Ngày nay, có rất ít bằng chứng, ngoài một vài giáo đường Do Thái còn sót lại và những món đồ cổ rải rác, cho thấy người Do Thái từng sống đông đúc trong khu vực. Thậm chí còn ít hơn nữa về sự hiện diện của người Do Thái trước đây ở Brownsville - điểm đến xa xôi của những người nhập cư Đông Âu nghèo khó từ các khu phố tồi tàn ở Manhattan - hay ở vùng đất mơ ước của người Do Thái đang trên đà phát triển, nơi từng là Bronx.
New York đã trở thành một phiên bản phim trường của chính nó, nơi phần lớn dân số là những người tạm trú, những người có cảm nhận siêu nhiên về ý nghĩa của việc thành phố thực sự vận hành. Ký ức về gã "thủ dâm" (masturbator) đứng ngay trước mặt bạn có thể bị xóa nhòa chỉ sau một hoặc hai giây khi bạn nhâm nhi một ly latte đá và chia sẻ sự nhiệt tình của mình về việc kiểm soát giá thuê nhà hoặc Palestine trên Instagram. Sau đó, có thể bạn sẽ đi xem một buổi biểu diễn lưu diễn với giá 200 đô la một vé - một món hời cho buổi diễn gần đây của Chappell Roan tại Forest Hills - trước khi trở về căn hộ cho thuê Bed-Stuy trị giá 5.500 đô la, được bố mẹ bạn, hoặc có thể là bố mẹ của bạn cùng phòng, tài trợ một phần.
Lo lắng về sự suy tàn của thành phố, hay khả năng các ngành công nghiệp chủ chốt rời đi, hay sự sụp đổ của thị trường bất động sản sắp bị chính phủ kiểm soát, hay đám đông biểu tình ủng hộ Hamas sắp tràn xuống đường với sự hậu thuẫn của Tòa thị chính, hay đơn giản là tự hỏi người dân New York bình thường sẽ kiếm sống bằng cách nào khi thành phố đang trượt dốc đến mức hỗn loạn và phá sản, không chỉ là điều không hay ho: Nó còn là sự lãng phí năng lượng tinh thần hữu hạn và ý thức đạo đức. Đối với bộ phận người dân New York có ảnh hưởng nhất, tương lai của thành phố là vấn đề của người khác. New York sẽ luôn là New York, và nếu không phải vậy, thì cũng chẳng sao cả. Miami và Atlanta cũng có rất nhiều phông nền selfie hoàn hảo.
Một trong những sự kiện quan trọng trong quá trình chuyển đổi của New York từ một nơi chốn bình yên đến một nơi vô định đã diễn ra mà không ai thực sự nhận ra. Vào tháng 11 năm 2019, số lượng cư dân thành phố làm việc trong lĩnh vực công nghệ đã vượt qua số lượng người làm việc trong ngành chứng khoán tài chính. Silicon Alley đã vượt qua Phố Wall và sau đó bỏ nó lại phía sau: Tính đến mùa thu năm 2023, ngành công nghệ đã tuyển dụng 223.000 người New York, so với 197.700 người trong ngành chứng khoán. Phần lớn sức mạnh thể chế của thị trường chứng khoán Mỹ, bao gồm các ngân hàng lớn, tòa án, công ty luật và sàn giao dịch, đều nằm ở đâu đó tại Manhattan, đó là lý do tại sao những người làm việc trong lĩnh vực tài chính phải chịu đựng mức thuế cao và tỷ lệ tội phạm cao ngất ngưởng trong nhiều thập kỷ. Ngược lại, công nghệ lại dễ dàng di chuyển. Chẳng có lý do gì để một nhà bán lẻ trực tuyến hay một công ty điện toán đám mây cần một văn phòng làm việc đắt đỏ ở một thành phố vốn đã có mức thuế cao như New York khi Austin hay Nashville đang vẫy gọi.
Sự trỗi dậy của công nghệ cũng trùng với thời điểm làn sóng di cư ồ ạt khỏi New York. Lý do 600.000 lượt di cư trong những năm 2020 không gây ra bất kỳ sự sụt giảm thực sự nào về dân số thành phố là vì lượng khách quốc tế đến New York đã tăng gần gấp đôi từ năm 2022 đến năm 2024, từ khoảng 75.000 lên gần 150.000. Năm 2024, lượng di cư quốc tế ròng đến New York đạt mức cao nhất trong 25 năm qua, với việc điều chỉnh tăng gần đây về dân số ước tính của thành phố một phần là do "dòng người di cư nhân đạo quốc tế", theo một nghiên cứu do chính quyền thành phố thực hiện vào tháng 5 năm 2025. Trên thực tế, điều này có nghĩa là các nhà giao dịch quỹ đầu cơ và những người làm nghề hỗ trợ họ đang bị thay thế bởi tài xế Uber và người đạp xe giao đồ ăn.
Năm 2018, tờ New York Times đưa tin có 50.000 nhân viên giao hàng trong thành phố. Hiện nay, chính quyền thành phố ước tính con số này là 107.000. Vào tháng 6 năm 2024, nhân viên giao hàng của thành phố đã thực hiện 2,64 triệu lượt giao hàng mỗi tuần, tức là hơn một lượt giao hàng cho mỗi bốn người dân New York, tăng 5% so với năm trước. Giao hàng theo yêu cầu từ một đội ngũ lao động nam nhập cư chưa từng thấy là một trong những tiện ích không thể thiếu của cuộc sống đô thị những năm 2020, nhưng nó cũng thể hiện sự tách biệt thương mại khỏi môi trường vật chất hoặc tương tác cơ bản giữa con người.
Sự suy thoái về tính tạm thời (impermanence) cũng được phản ánh ở phân khúc cao cấp hơn của thị trường lao động. Chó và mèo dễ di chuyển hơn trẻ em và chúng có tuổi thọ ngắn hơn nhiều. Năm 2022, Thành phố New York có 1.083 bác sĩ thú y được cấp phép, con số này đã tăng vọt lên 1.266 vào tháng 7 năm 2025, tăng 15% trong ba năm. Sự gia tăng nhu cầu và cơ hội cho những người có thể hỗ trợ y tế cho thú cưng trùng hợp với nhiều chỉ số cho thấy số lượng trẻ em trong thành phố đang giảm: Dân số trường công lập giảm mạnh từ 1,04 triệu vào năm 2019 xuống còn 938.189 vào năm 2024.
Thời buổi đang thuận lợi cho các bác sĩ thú y, nhưng có lẽ công việc hot nhất ở đây là bác sĩ lâm sàng về ketamine. Ketamine là một chất hướng thần (psychoactive) tạo ra cảm giác tách biệt mạnh mẽ, dễ chịu và—đối với một số người—rất gây nghiện. Nó có khả năng gần như kỳ diệu trong việc cải thiện các trường hợp trầm cảm vốn đã vô vọng. Liệu việc mở rộng phạm vi sử dụng của loại thuốc này ngoài mục đích sử dụng tương đối cụ thể này, chứ đừng nói đến việc phổ biến rộng rãi trong các buổi trị liệu với giá 500 đô la một giờ, có an toàn hay thậm chí là đạo đức hay không, là một câu hỏi không dễ trả lời.
Ngành công nghiệp ketamine đang bùng nổ ở New York. Vào tháng 5, Crain’s đưa tin rằng thành phố hiện có "hơn một chục" phòng khám ketamine do ít nhất ba nhà điều hành lớn điều hành, và nhiều nhà trị liệu khác đã đưa ketamine vào các hoạt động hiện có của họ. Being Health, một công ty chuyên về ketamine có trụ sở tại Khu Tài chính, đã ra mắt vào năm 2024 với sự hỗ trợ 5,4 triệu đô la từ hai nhà đầu tư tổ chức; một trong những đối thủ cạnh tranh của công ty, Ember Health, đã nhận được 1,9 triệu đô la tiền vốn ban đầu vào năm 2023 và hiện có năm cơ sở. Trung tâm Y tế Keta, được thành lập vào năm 2021 và hiện có ba phòng khám tại Thành phố New York, đã chứng kiến số lượng bệnh nhân tăng gấp đôi từ đầu năm 2024 đến tháng 5 năm nay.
Điều này hoàn toàn phù hợp với New York năm 2025. Ketamine là một loại thuốc gây mất kết nối, một phương tiện tương đối nhẹ và có thể kiểm soát được một phần để tách bản thân khỏi thực tại vật lý và tâm lý. New York và rất nhiều thành phố khác sẽ lướt qua thứ chất này—hoặc, có khả năng hơn, hít phải cả đám mây chất này bằng cách sử dụng bình xịt mũi, một cách an toàn hơn để kiểm soát liều lượng—ngay cả khi nó không phải là nền tảng cho hơn một chục doanh nghiệp hợp pháp sinh lời. Điều đáng chú ý về sự bùng nổ ketamine ở New York là việc dễ dàng kết hợp các loại thuốc hướng thần vào các hình thức thương mại thông thường. Quảng cáo ketamine địa phương thì thẳng thừng và sáo rỗng: Quảng cáo trên phương tiện giao thông công cộng tuyên bố rằng ketamine là giải pháp cho nỗi đau hiện sinh của bạn. "Hãy giải tỏa nỗi trầm cảm của bạn!" một thông báo trên tàu điện ngầm. "Bạn có thắc mắc về liệu pháp ketamine? Đặt lịch khám phá miễn phí ngay bây giờ và bắt đầu hành trình cho một ngày mai khác biệt", một tấm áp phích bên ngoài một phòng khám ở Williamsburg với mái tóc vàng hoe, khuôn mặt bí ẩn mỉm cười của một "chuyên gia liên lạc về chất gây ảo giác" trẻ tuổi đang hướng dẫn những người qua đường bị trầm cảm hoặc tò mò đến một mã QR có thể quét được.
Vị trí của các phòng khám cũng cho thấy lượng khách hàng của loại thuốc này: Crain lưu ý rằng các cơ sở đang "mọc lên như nấm ở Brooklyn và Queens, đặc biệt là ở các khu phố sang trọng như Brooklyn Heights và Williamsburg", và một cuộc tìm kiếm nhanh trên Google cho thấy các lựa chọn trị liệu hỗ trợ bằng ketamine ở Park Slope, Bay Ridge, Crown Heights và Navy Yard. Không còn khu vực nào trong số này là những khu phố rẻ tiền nữa. Hầu hết trong số họ đã bỏ phiếu mạnh cho Mamdani trong cuộc bầu cử sơ bộ thị trưởng hồi tháng Sáu.
Sự trỗi dậy nắm quyền của Mamdani là triệu chứng của một làn sóng trốn tránh thực tại trong một bộ phận dân số đang ở một nơi khác về mặt tinh thần, dù đó là một sân vận động bóng đá ở phía nam, một sân golf pixel, hay một cơn mê do ketamine gây ra. Điều này không nhất thiết là một điều xấu. Trạng thái tâm trí mơ hồ là một trong những điểm thu hút tuyệt vời của New York, một thành phố đóng vai trò là nguyên liệu thô cho vô số những giấc mơ vừa vĩ đại vừa sâu sắc có thể đạt được. Nhưng việc nhận ra sức hút thường trực của thành phố đối với những điều thay đổi và tạm thời cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận rằng những điều kiện của một thời điểm nhất định có thể không tồn tại lâu dài. Theo thời gian, những thay đổi cuốn trôi chúng có thể trở nên quá lớn và do đó được chấp nhận rộng rãi và không cần bàn cãi đến nỗi bất kỳ ai cũng có thể nhớ rằng mọi thứ đã từng khác đi. New York vẫn luôn như vậy, và không có logic nào có thể đoán trước được điều gì sẽ được bảo tồn hay ghi nhớ, hay điều gì sẽ thay thế chúng. Nhìn lại, cuộc bầu cử của Mamdani có thể sớm trở nên quá chắc chắn và tầm thường, như bất kỳ sự thay đổi lớn nào khác trong công việc của thành phố.
Dường như đã là như vậy. Vị thị trưởng tương lai phải đối mặt với một đương kim thị trưởng không được lòng dân, một cựu thống đốc đáng ghét, và một nhà hoạt động chống tội phạm lớn tuổi thuộc Đảng Cộng hòa có tình cảm với mèo. Không còn gì lạ khi các cử tri sơ bộ của Đảng Dân chủ yêu cầu một sự trở lại mạnh mẽ với những thử nghiệm không được lòng dân về nhà ở, thực thi pháp luật và quản trị do các nhà hoạt động chuyên nghiệp thực hiện dưới thời cựu Thị trưởng Bill de Blasio. Dường như nhiều người đã bỏ phiếu trong cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Dân chủ đã quên mất de Blasio là ai, hoặc thậm chí chưa từng biết đến ông. Khi New York ngày càng trở thành một vùng đất hỗn độn của những trò chơi golf giả lập, thuốc an thần theo toa, và những kẻ tâm thần lang thang, với đám đông vỉa hè vẫn còn những người tham quan và những kẻ nghiện mạng xã hội, thì chức thị trưởng sắp tới sẽ mở ra không gian mơ ước của một người đàn ông 33 tuổi, người Uganda thực sự tin tưởng vào chủ nghĩa xã hội, người chưa từng nắm giữ bất cứ điều gì trong đời. Ông sẽ nắm quyền tại một thành phố mà mọi thứ đều không ăn nhập gì với nhau, một nơi mà cư dân giờ đây sống, làm việc, hành động và bỏ phiếu như thể họ hầu như không tồn tại.
https://www.tabletmag.com/sections/news/articles/new-york-mass-flight-reality
NVV dịch
