2025-06-20
Con đường đúng đắn để thay đổi chế độ ở Iran
Làm thế nào Hoa Kỳ và Israel có thể tạo ra các điều kiện để lật đổ Cộng hòa Hồi giáo
(Foreign Affairs, 20/6/2025)
Có nhiều con đường để thay đổi chế độ ở Iran. Năm 2020, hai người chúng tôi (Edelman và Takeyh) đã viết một bài luận trên tờ Foreign Affairs, trong đó chúng tôi phác thảo một cách để lật đổ Cộng hòa Hồi giáo. Vào thời điểm đó, chúng tôi cho rằng việc sử dụng vũ lực là không thể và các thế lực bên ngoài chỉ có thể dần dần làm xói mòn các nguồn sức mạnh của chế độ. Cuộc tấn công của Israel vào Iran trong tháng này đã đưa một yếu tố mới và bất ổn vào hỗn hợp, nhưng luận cứ cơ bản vẫn như vậy. Trong mọi trường hợp thay đổi chế độ, điều kiện tiên quyết không thể thiếu để thành công là chính phủ trở nên yếu hơn và dân chúng trở nên táo bạo hơn.
Trong tuần qua, Israel đã làm rất nhiều để thiết lập điều kiện đầu tiên. Họ không chỉ vô hiệu hóa các cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran mà còn về cơ bản là chặt đầu giới lãnh đạo quân sự của Iran. Tính đến thời điểm viết bài này, Israel đã tấn công 20 trong số 31 tỉnh và giết chết hàng loạt tướng lĩnh và nhà khoa học. Họ đã phần lớn bảo toàn được tài sản kinh tế của Iran, mặc dù họ đã nhắm mục tiêu vào các cơ sở sản xuất và phân phối dầu khí trong nước. Những người chỉ trích cho rằng mục đích của chiến dịch này của Israel là thay đổi chế độ, nhưng sẽ đúng hơn nếu nói rằng thay đổi chế độ có thể xuất hiện như một lợi ích phụ của cuộc tấn công của Israel.
Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei đã bị hạ nhục toàn diện. Ông đã từng theo dõi Trung Đông với tư cách là nhà lãnh đạo đã giúp đánh bại Hoa Kỳ ở Iraq và bao vây Israel bằng các lực lượng ủy nhiệm tàn khốc. Ông đã thách thức cộng đồng quốc tế và mở rộng chương trình hạt nhân của Iran, đưa chế độ thần quyền vào tầm với của bom. Thành công của ông ở nước ngoài đã củng cố quyền lực của ông ở trong nước. Nhưng sự sụp đổ của "trục kháng chiến" của Iran ở Levant và Gaza và việc Israel hiện đang tấn công dữ dội vào Cộng hòa Hồi giáo chắc chắn sẽ đặt ra câu hỏi liệu một sự đảo ngược như vậy có thể nhổ tận gốc chế độ độc tài hay không. Có thể, nhưng Israel sẽ phải làm nhiều hơn nữa để phá vỡ các quyền lực cưỡng chế của nhà nước cảnh sát của chế độ thần quyền—và thực hiện điều đó mà không cần các hành động quân sự giết chết nhiều thường dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
CHẾ ĐỘ QUỲ GỐI
Trong hơn bốn thập kỷ nắm quyền, Cộng hòa Hồi giáo đã phải đối mặt với nhiều cuộc nổi loạn của người dân. Mỗi thập kỷ, một tầng lớp xã hội khác lại đào tẩu khỏi liên minh cách mạng. Sinh viên và những người theo chủ nghĩa tự do là những người đầu tiên rời đi ngay sau cuộc cách mạng năm 1979. Tiếp theo là các thành phần của tầng lớp trung lưu trong Phong trào Xanh năm 2009 và cuối cùng, vào cuối những năm 2010, những người lao động nghèo, những người mà phong trào này được tiến hành nhân danh họ. Chế độ luôn đánh bại những cuộc nổi loạn này. Họ không bao giờ đạt được khối lượng đáng kể, vì hầu hết mọi người đều tin rằng Lực lượng Vệ binh Cách mạng của chế độ, lực lượng dân quân Basij, những tên côn đồ đường phố tiếp tay cho chính quyền và bộ tình báo có mặt ở khắp mọi nơi là quá tàn ác và không thể lay chuyển để đánh bại. Khi lực lượng an ninh bắt đầu giết và tra tấn đủ số người biểu tình, các cuộc biểu tình, vốn đã leo thang thành các cuộc nổi loạn vào năm 2017 và 2019, đã dần lắng xuống. Đối với người dân Iran, đây là một chu kỳ lặp đi lặp lại vô cùng đáng thất vọng, gần đây nhất là trong các cuộc biểu tình năm 2022 sau cái chết của Mahsa Amini, một phụ nữ trẻ bị cảnh sát đạo đức tôn giáo bắt giữ.
Bây giờ, sau nhiều ngày Israel ném bom, cả chế độ và công chúng Iran đều có vẻ bị chấn thương. Khi mọi thứ lắng xuống, chắc chắn sẽ có những vụ chống đối bị nhắm tới, thậm chí có thể là trong giới tinh hoa cầm quyền khi những người môi giới quyền lực trong các cơ quan an ninh, giáo sĩ và chính trị đưa dao ra. Ví dụ, các thành viên của Lực lượng Vệ binh Cách mạng có thể đổ lỗi cho giới lãnh đạo dân sự vì đất nước không phát triển được vũ khí nguyên tử có thể ngăn chặn một cuộc tấn công của Israel. Nhà lãnh đạo tối cao 86 tuổi có thể sẽ gặp khó khăn với các thành viên trẻ tuổi hơn của Lực lượng Vệ binh, những người dường như muốn có một chính sách hạt nhân hung hăng hơn. Họ sẽ đau khổ vì chương trình nguyên tử được ca ngợi tốn hàng tỷ đô la giờ đã bị phá hủy. (Chi phí tài chính thực tế của nó có thể lên tới hàng trăm tỷ đô la do các cơ hội thương mại mà Iran đã mất do các lệnh trừng phạt của phương Tây.)
Mặc dù Israel đã giết rất nhiều người rất quan trọng trong nước, nhưng mọi căn bệnh của Cộng hòa Hồi giáo vẫn còn nguyên vẹn. Đây vẫn là một chế độ thần quyền chìm trong tham nhũng. Các thể chế cốt lõi, chẳng hạn như các bộ của chính phủ, đang trong tình trạng suy thoái nghiêm trọng và bất bình đẳng xã hội, đặc biệt là sau khi lạm phát tăng vọt, đã trở nên sâu sắc hơn. Một số nhà quan sát cho rằng cuộc tấn công của Israel sẽ kích thích lòng nhiệt thành dân tộc chủ nghĩa giúp cô lập chế độ. Nhưng mối quan hệ giữa nhà nước và xã hội quá xa cách để có thể đạt được kết quả như vậy. Trong các cuộc biểu tình trước đây, người dân Iran đã đổ lỗi cho chế độ của họ chứ không phải người ngoài về tình trạng khó khăn của họ. Một phong trào phản đối lớn khác chắc chắn sẽ nổ ra. Câu hỏi đặt ra là Israel và Hoa Kỳ sẽ làm gì để nghiêng cán cân về phía có lợi cho phong trào này.
ĐI THĂM BIỆT ĐỘI GOON
Sẽ rất hấp dẫn khi cung cấp cho chế độ một đường dây cứu sinh nếu họ đồng ý từ bỏ ý đồ hạt nhân của mình. Những "người theo chủ nghĩa hiện thực" ở cả cánh tả và cánh hữu của Hoa Kỳ cực kỳ khó chịu với việc thúc đẩy nhân quyền và dân chủ ở nước ngoài. Họ không coi đó là một vũ khí hiệu quả của Hoa Kỳ.
Chế độ này luôn muốn phương Tây tập trung vào tham vọng hạt nhân của mình, chứ đừng nhắm vào những rắc rối nội bộ. Nhiều người Mỹ và người Israel cũng không mấy quan tâm đến việc ủng hộ nhân quyền cho người Hồi giáo. Nhưng giờ đây, người Israel dường như đã hiểu rõ hơn nhiều về cách mà sự ủng hộ này, ngay cả khi chỉ áp dụng cho người Iran, củng cố khả năng Cộng hòa Hồi giáo có thể bị dẹp bỏ. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đã mô tả chế độ này là "yếu đuối" và kêu gọi người Iran đứng lên chống lại nó, và Mossad, cơ quan tình báo Israel, đều có vẻ sẵn sàng suy nghĩ nghiêm túc hơn về việc hỗ trợ người Iran từ đầu.
Trump hiện đã kêu gọi Cộng hòa Hồi giáo "đầu hàng hoàn toàn", theo đó ông muốn nói đến việc chế độ này từ bỏ các hoạt động làm giàu và chương trình vũ khí hạt nhân. Thật khó cho các nhà lãnh đạo Iran dễ dàng chấp nhận như vậy; thay vào đó, họ có thể đồng ý với một tiến trình ngoại giao và đưa ra đủ nhượng bộ, chẳng hạn như Iran chấp nhận rằng họ không thể làm giàu uranium vượt quá một mức độ nhất định, để đảm bảo một sự tạm dừng rất cần thiết. Tuy nhiên, một chính sách tốt hơn cho họ là cần phải loại bỏ kiểm soát vũ khí như nguyện vọng duy nhất của họ.
Mặc dù không có thành tích thành công lớn khi thực hiện thay đổi chế độ từ trên không, Israel có thể làm nhiều hơn nữa để tạo ra những tia lửa. Chiến dịch quân sự tập trung vào việc giải giáp Iran cần tập trung vào những người thực thi chế độ. Lãnh đạo của Lực lượng Vệ binh Cách mạng đã bị tiêu diệt nhưng nhiều căn cứ quân sự của họ vẫn còn nguyên vẹn và nên bị nhắm tới. Tuyến phòng thủ đầu tiên của chế độ trong thời kỳ khủng hoảng nội bộ là đội côn đồ, Basij, do Lực lượng Vệ binh kiểm soát. Basij đã phạm những tội ác to lớn chống lại người dân Iran. Các cơ sở của họ, bao gồm các cơ sở cảnh sát và căn cứ quân sự, nên nằm trong danh sách mục tiêu. Tương tự như vậy là Bộ tình báo, với nhiều văn phòng trên khắp cả nước. Những vụ đánh bom như vậy sẽ không phá hủy vĩnh viễn các lực lượng này; tuy nhiên, nó sẽ gây ra một số nghi ngờ trong các cấp cao của chế độ về sự sẵn có (availability) và độ tin cậy của những người lính bộ binh và thẩm vấn viên của họ.
Israel cũng sẽ cần mở rộng chiến dịch làm tê liệt nền kinh tế của Iran. Không quân Israel sẽ cần phải vô hiệu hóa thêm cơ sở hạ tầng dầu khí. Chế độ này duy trì quyền lực một phần thông qua mạng lưới bảo trợ của mình. Không thể đáp ứng các nghĩa vụ tài chính đối với những người ủng hộ cốt lõi, tình trạng đào tẩu khỏi hàng ngũ của chế độ có thể sẽ tăng lên - có lẽ là đáng kể. Tuy nhiên, điều quan trọng là các cuộc tấn công như vậy phải tinh vi và hạn chế thương vong cho dân thường càng nhiều càng tốt.
Thách thức quan trọng nhất của bất kỳ chính sách thay đổi chế độ nào là vẫn tập trung vào nhiệm vụ sau khi pháo hoa kết thúc. Khi Iran bị giải giáp, Israel và Hoa Kỳ có thể muốn quay đi và tìm nơi khác. Chính xác là vào thời điểm đó, họ nên tăng áp lực lên chế độ. Hoa Kỳ phải duy trì các lệnh trừng phạt và kiểm tra các con đường của Iran vào thương mại toàn cầu. Mossad, vốn đã chứng minh được năng lực to lớn trong việc hoạt động bên trong Iran, nên tăng cường các hoạt động bí mật của mình, vì CIA trong lịch sử hầu như không có hứng thú với điều này, ít nhất là kể từ những năm 1970.
KẾT THÚC CON ĐƯỜNG
Với việc chính phủ Iran có thể yếu như thế nào sau khi cuộc tấn công hiện tại của Israel kết thúc, có thể không cần nhiều để duy trì sự bất ổn về mặt chính trị của Cộng hòa Hồi giáo. Và một chiến dịch tuyên truyền mạnh mẽ của Mỹ thông qua mạng truyền thông xã hội và các kênh khác nên liên tục làm nổi bật sự cai trị độc ác và tham nhũng của các giáo sĩ Hồi giáo. Giới tinh hoa Iran cất giấu rất nhiều tiền ở nước ngoài. Ít nhất, Bộ Tài chính Hoa Kỳ nên theo dõi và vạch trần những khoản tiền đó. Và bất kể lực lượng đối lập nào nổi lên ở bất cứ nơi nào bên trong Iran, Hoa Kỳ nên hỗ trợ họ về mặt tài chính và công nghệ trong phạm vi có thể, miễn là các lực lượng này không cực đoan về mặt chính trị.
Iran thuộc về người Iran. Họ là những người duy nhất có thể quyết định hướng đi của đất nước mình. Họ đã xuống đường vào các năm 1906, 1922 và 1979, và họ có thể được trông đợi sẽ làm như vậy một lần nữa. Tất cả những gì Hoa Kỳ và Israel có thể làm là làm suy yếu chế độ và làm nổi bật các điểm yếu của nó. Cộng hòa Hồi giáo chưa bao giờ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng như cuộc khủng hoảng do các cuộc tấn công trong tháng này gây ra. Thật trớ trêu khi Israel - quốc gia liên tục bị giới lãnh đạo Iran chỉ trích là một quốc gia thực dân tàn bạo, bất hợp pháp với mục đích hạ nhục người Hồi giáo ở khắp mọi nơi - có thể đã mở ra cánh cửa cho một tương lai mới cho người dân Iran đau khổ lâu dài.
https://www.foreignaffairs.com/iran/right-path-regime-change-iran
NVV dịchLàm thế nào Hoa Kỳ và Israel có thể tạo ra các điều kiện để lật đổ Cộng hòa Hồi giáo
(Foreign Affairs, 20/6/2025)
Có nhiều con đường để thay đổi chế độ ở Iran. Năm 2020, hai người chúng tôi (Edelman và Takeyh) đã viết một bài luận trên tờ Foreign Affairs, trong đó chúng tôi phác thảo một cách để lật đổ Cộng hòa Hồi giáo. Vào thời điểm đó, chúng tôi cho rằng việc sử dụng vũ lực là không thể và các thế lực bên ngoài chỉ có thể dần dần làm xói mòn các nguồn sức mạnh của chế độ. Cuộc tấn công của Israel vào Iran trong tháng này đã đưa một yếu tố mới và bất ổn vào hỗn hợp, nhưng luận cứ cơ bản vẫn như vậy. Trong mọi trường hợp thay đổi chế độ, điều kiện tiên quyết không thể thiếu để thành công là chính phủ trở nên yếu hơn và dân chúng trở nên táo bạo hơn.
Trong tuần qua, Israel đã làm rất nhiều để thiết lập điều kiện đầu tiên. Họ không chỉ vô hiệu hóa các cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran mà còn về cơ bản là chặt đầu giới lãnh đạo quân sự của Iran. Tính đến thời điểm viết bài này, Israel đã tấn công 20 trong số 31 tỉnh và giết chết hàng loạt tướng lĩnh và nhà khoa học. Họ đã phần lớn bảo toàn được tài sản kinh tế của Iran, mặc dù họ đã nhắm mục tiêu vào các cơ sở sản xuất và phân phối dầu khí trong nước. Những người chỉ trích cho rằng mục đích của chiến dịch này của Israel là thay đổi chế độ, nhưng sẽ đúng hơn nếu nói rằng thay đổi chế độ có thể xuất hiện như một lợi ích phụ của cuộc tấn công của Israel.
Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei đã bị hạ nhục toàn diện. Ông đã từng theo dõi Trung Đông với tư cách là nhà lãnh đạo đã giúp đánh bại Hoa Kỳ ở Iraq và bao vây Israel bằng các lực lượng ủy nhiệm tàn khốc. Ông đã thách thức cộng đồng quốc tế và mở rộng chương trình hạt nhân của Iran, đưa chế độ thần quyền vào tầm với của bom. Thành công của ông ở nước ngoài đã củng cố quyền lực của ông ở trong nước. Nhưng sự sụp đổ của "trục kháng chiến" của Iran ở Levant và Gaza và việc Israel hiện đang tấn công dữ dội vào Cộng hòa Hồi giáo chắc chắn sẽ đặt ra câu hỏi liệu một sự đảo ngược như vậy có thể nhổ tận gốc chế độ độc tài hay không. Có thể, nhưng Israel sẽ phải làm nhiều hơn nữa để phá vỡ các quyền lực cưỡng chế của nhà nước cảnh sát của chế độ thần quyền—và thực hiện điều đó mà không cần các hành động quân sự giết chết nhiều thường dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.
CHẾ ĐỘ QUỲ GỐI
Trong hơn bốn thập kỷ nắm quyền, Cộng hòa Hồi giáo đã phải đối mặt với nhiều cuộc nổi loạn của người dân. Mỗi thập kỷ, một tầng lớp xã hội khác lại đào tẩu khỏi liên minh cách mạng. Sinh viên và những người theo chủ nghĩa tự do là những người đầu tiên rời đi ngay sau cuộc cách mạng năm 1979. Tiếp theo là các thành phần của tầng lớp trung lưu trong Phong trào Xanh năm 2009 và cuối cùng, vào cuối những năm 2010, những người lao động nghèo, những người mà phong trào này được tiến hành nhân danh họ. Chế độ luôn đánh bại những cuộc nổi loạn này. Họ không bao giờ đạt được khối lượng đáng kể, vì hầu hết mọi người đều tin rằng Lực lượng Vệ binh Cách mạng của chế độ, lực lượng dân quân Basij, những tên côn đồ đường phố tiếp tay cho chính quyền và bộ tình báo có mặt ở khắp mọi nơi là quá tàn ác và không thể lay chuyển để đánh bại. Khi lực lượng an ninh bắt đầu giết và tra tấn đủ số người biểu tình, các cuộc biểu tình, vốn đã leo thang thành các cuộc nổi loạn vào năm 2017 và 2019, đã dần lắng xuống. Đối với người dân Iran, đây là một chu kỳ lặp đi lặp lại vô cùng đáng thất vọng, gần đây nhất là trong các cuộc biểu tình năm 2022 sau cái chết của Mahsa Amini, một phụ nữ trẻ bị cảnh sát đạo đức tôn giáo bắt giữ.
Bây giờ, sau nhiều ngày Israel ném bom, cả chế độ và công chúng Iran đều có vẻ bị chấn thương. Khi mọi thứ lắng xuống, chắc chắn sẽ có những vụ chống đối bị nhắm tới, thậm chí có thể là trong giới tinh hoa cầm quyền khi những người môi giới quyền lực trong các cơ quan an ninh, giáo sĩ và chính trị đưa dao ra. Ví dụ, các thành viên của Lực lượng Vệ binh Cách mạng có thể đổ lỗi cho giới lãnh đạo dân sự vì đất nước không phát triển được vũ khí nguyên tử có thể ngăn chặn một cuộc tấn công của Israel. Nhà lãnh đạo tối cao 86 tuổi có thể sẽ gặp khó khăn với các thành viên trẻ tuổi hơn của Lực lượng Vệ binh, những người dường như muốn có một chính sách hạt nhân hung hăng hơn. Họ sẽ đau khổ vì chương trình nguyên tử được ca ngợi tốn hàng tỷ đô la giờ đã bị phá hủy. (Chi phí tài chính thực tế của nó có thể lên tới hàng trăm tỷ đô la do các cơ hội thương mại mà Iran đã mất do các lệnh trừng phạt của phương Tây.)
Mặc dù Israel đã giết rất nhiều người rất quan trọng trong nước, nhưng mọi căn bệnh của Cộng hòa Hồi giáo vẫn còn nguyên vẹn. Đây vẫn là một chế độ thần quyền chìm trong tham nhũng. Các thể chế cốt lõi, chẳng hạn như các bộ của chính phủ, đang trong tình trạng suy thoái nghiêm trọng và bất bình đẳng xã hội, đặc biệt là sau khi lạm phát tăng vọt, đã trở nên sâu sắc hơn. Một số nhà quan sát cho rằng cuộc tấn công của Israel sẽ kích thích lòng nhiệt thành dân tộc chủ nghĩa giúp cô lập chế độ. Nhưng mối quan hệ giữa nhà nước và xã hội quá xa cách để có thể đạt được kết quả như vậy. Trong các cuộc biểu tình trước đây, người dân Iran đã đổ lỗi cho chế độ của họ chứ không phải người ngoài về tình trạng khó khăn của họ. Một phong trào phản đối lớn khác chắc chắn sẽ nổ ra. Câu hỏi đặt ra là Israel và Hoa Kỳ sẽ làm gì để nghiêng cán cân về phía có lợi cho phong trào này.
ĐI THĂM BIỆT ĐỘI GOON
Sẽ rất hấp dẫn khi cung cấp cho chế độ một đường dây cứu sinh nếu họ đồng ý từ bỏ ý đồ hạt nhân của mình. Những "người theo chủ nghĩa hiện thực" ở cả cánh tả và cánh hữu của Hoa Kỳ cực kỳ khó chịu với việc thúc đẩy nhân quyền và dân chủ ở nước ngoài. Họ không coi đó là một vũ khí hiệu quả của Hoa Kỳ.
Chế độ này luôn muốn phương Tây tập trung vào tham vọng hạt nhân của mình, chứ đừng nhắm vào những rắc rối nội bộ. Nhiều người Mỹ và người Israel cũng không mấy quan tâm đến việc ủng hộ nhân quyền cho người Hồi giáo. Nhưng giờ đây, người Israel dường như đã hiểu rõ hơn nhiều về cách mà sự ủng hộ này, ngay cả khi chỉ áp dụng cho người Iran, củng cố khả năng Cộng hòa Hồi giáo có thể bị dẹp bỏ. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đã mô tả chế độ này là "yếu đuối" và kêu gọi người Iran đứng lên chống lại nó, và Mossad, cơ quan tình báo Israel, đều có vẻ sẵn sàng suy nghĩ nghiêm túc hơn về việc hỗ trợ người Iran từ đầu.
Trump hiện đã kêu gọi Cộng hòa Hồi giáo "đầu hàng hoàn toàn", theo đó ông muốn nói đến việc chế độ này từ bỏ các hoạt động làm giàu và chương trình vũ khí hạt nhân. Thật khó cho các nhà lãnh đạo Iran dễ dàng chấp nhận như vậy; thay vào đó, họ có thể đồng ý với một tiến trình ngoại giao và đưa ra đủ nhượng bộ, chẳng hạn như Iran chấp nhận rằng họ không thể làm giàu uranium vượt quá một mức độ nhất định, để đảm bảo một sự tạm dừng rất cần thiết. Tuy nhiên, một chính sách tốt hơn cho họ là cần phải loại bỏ kiểm soát vũ khí như nguyện vọng duy nhất của họ.
Mặc dù không có thành tích thành công lớn khi thực hiện thay đổi chế độ từ trên không, Israel có thể làm nhiều hơn nữa để tạo ra những tia lửa. Chiến dịch quân sự tập trung vào việc giải giáp Iran cần tập trung vào những người thực thi chế độ. Lãnh đạo của Lực lượng Vệ binh Cách mạng đã bị tiêu diệt nhưng nhiều căn cứ quân sự của họ vẫn còn nguyên vẹn và nên bị nhắm tới. Tuyến phòng thủ đầu tiên của chế độ trong thời kỳ khủng hoảng nội bộ là đội côn đồ, Basij, do Lực lượng Vệ binh kiểm soát. Basij đã phạm những tội ác to lớn chống lại người dân Iran. Các cơ sở của họ, bao gồm các cơ sở cảnh sát và căn cứ quân sự, nên nằm trong danh sách mục tiêu. Tương tự như vậy là Bộ tình báo, với nhiều văn phòng trên khắp cả nước. Những vụ đánh bom như vậy sẽ không phá hủy vĩnh viễn các lực lượng này; tuy nhiên, nó sẽ gây ra một số nghi ngờ trong các cấp cao của chế độ về sự sẵn có (availability) và độ tin cậy của những người lính bộ binh và thẩm vấn viên của họ.
Israel cũng sẽ cần mở rộng chiến dịch làm tê liệt nền kinh tế của Iran. Không quân Israel sẽ cần phải vô hiệu hóa thêm cơ sở hạ tầng dầu khí. Chế độ này duy trì quyền lực một phần thông qua mạng lưới bảo trợ của mình. Không thể đáp ứng các nghĩa vụ tài chính đối với những người ủng hộ cốt lõi, tình trạng đào tẩu khỏi hàng ngũ của chế độ có thể sẽ tăng lên - có lẽ là đáng kể. Tuy nhiên, điều quan trọng là các cuộc tấn công như vậy phải tinh vi và hạn chế thương vong cho dân thường càng nhiều càng tốt.
Thách thức quan trọng nhất của bất kỳ chính sách thay đổi chế độ nào là vẫn tập trung vào nhiệm vụ sau khi pháo hoa kết thúc. Khi Iran bị giải giáp, Israel và Hoa Kỳ có thể muốn quay đi và tìm nơi khác. Chính xác là vào thời điểm đó, họ nên tăng áp lực lên chế độ. Hoa Kỳ phải duy trì các lệnh trừng phạt và kiểm tra các con đường của Iran vào thương mại toàn cầu. Mossad, vốn đã chứng minh được năng lực to lớn trong việc hoạt động bên trong Iran, nên tăng cường các hoạt động bí mật của mình, vì CIA trong lịch sử hầu như không có hứng thú với điều này, ít nhất là kể từ những năm 1970.
KẾT THÚC CON ĐƯỜNG
Với việc chính phủ Iran có thể yếu như thế nào sau khi cuộc tấn công hiện tại của Israel kết thúc, có thể không cần nhiều để duy trì sự bất ổn về mặt chính trị của Cộng hòa Hồi giáo. Và một chiến dịch tuyên truyền mạnh mẽ của Mỹ thông qua mạng truyền thông xã hội và các kênh khác nên liên tục làm nổi bật sự cai trị độc ác và tham nhũng của các giáo sĩ Hồi giáo. Giới tinh hoa Iran cất giấu rất nhiều tiền ở nước ngoài. Ít nhất, Bộ Tài chính Hoa Kỳ nên theo dõi và vạch trần những khoản tiền đó. Và bất kể lực lượng đối lập nào nổi lên ở bất cứ nơi nào bên trong Iran, Hoa Kỳ nên hỗ trợ họ về mặt tài chính và công nghệ trong phạm vi có thể, miễn là các lực lượng này không cực đoan về mặt chính trị.
Iran thuộc về người Iran. Họ là những người duy nhất có thể quyết định hướng đi của đất nước mình. Họ đã xuống đường vào các năm 1906, 1922 và 1979, và họ có thể được trông đợi sẽ làm như vậy một lần nữa. Tất cả những gì Hoa Kỳ và Israel có thể làm là làm suy yếu chế độ và làm nổi bật các điểm yếu của nó. Cộng hòa Hồi giáo chưa bao giờ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng như cuộc khủng hoảng do các cuộc tấn công trong tháng này gây ra. Thật trớ trêu khi Israel - quốc gia liên tục bị giới lãnh đạo Iran chỉ trích là một quốc gia thực dân tàn bạo, bất hợp pháp với mục đích hạ nhục người Hồi giáo ở khắp mọi nơi - có thể đã mở ra cánh cửa cho một tương lai mới cho người dân Iran đau khổ lâu dài.
https://www.foreignaffairs.com/iran/right-path-regime-change-iran