2025-08-31
Vụ kiện thuế quan của Trump gây tranh cãi tại Tòa án Tối cao
Các thẩm phán sẽ buộc phải đối mặt với một trong những tuyên bố táo bạo nhất của Trump về quyền lực tổng thống
(Jess Bravin, WSJ, 31/8/2025)
WASHINGTON—Tòa án Tối cao đã xem xét một loạt các vấn đề liên quan đến chính quyền Trump trong những tháng gần đây, nhưng cuộc chiến về thuế quan toàn cầu sâu rộng của tổng thống sẽ đặt các thẩm phán vào thế khó về một trọng tâm trong chương trình nghị sự kinh tế của ông.
Tổng thống Trump đã thực hiện một chiến dịch toàn diện nhằm mở rộng quyền hành pháp, bao gồm việc tuyên bố một loạt các trường hợp khẩn cấp bên cạnh các ưu tiên chính sách mà ông cho rằng chúng cho phép ông bỏ qua các thủ tục thông thường và hành động đơn phương. Viện dẫn lý do an ninh quốc gia, ông đã làm đảo lộn thị trường toàn cầu bằng cách tuyên bố tình trạng khẩn cấp thương mại để áp đặt mức thuế cơ bản 10% đối với hầu hết các quốc gia—và thậm chí cao hơn đối với một số quốc gia. Ông cũng tuyên bố tình trạng khẩn cấp về buôn bán opioid để áp đặt thêm thuế quan đối với Canada, Trung Quốc và Mexico.
Tại ba tòa án khác nhau, 15 thẩm phán đã cân nhắc các động thái áp thuế của Trump—và 11 trong số họ, do tổng thống của cả hai đảng bổ nhiệm, đã nhận thấy ông đã hành động mà không có sự hỗ trợ pháp lý. Quyết định quan trọng nhất trong số đó được đưa ra vào cuối ngày thứ Sáu từ Tòa Phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ, nơi đã bác bỏ thuế quan và cho tổng thống thời hạn giữa tháng 10 để kháng cáo lên Tòa án Tối cao trước khi phán quyết có hiệu lực.
Tòa Bạch Ốc luôn kỳ vọng tranh chấp sẽ được giải quyết tại tòa án cấp cao, và họ đang đặt cược rằng đa số bảo thủ của tòa án sẽ khẳng định toàn diện thẩm quyền của Trump.
Có nhiều lý do khiến sự lạc quan này trở nên hợp lý.
Cho đến nay, chính quyền đã tìm kiếm sự cứu trợ sơ bộ từ Tòa án Tối cao trong hơn 20 vụ mà các thẩm phán tòa án cấp dưới tạm thời chặn các kế hoạch của Tòa Bạch Ốc. Trong nhiều vụ, tòa án cấp cao đã đáp ứng yêu cầu của chính quyền, thông qua các lệnh hầu như không đưa ra lời giải thích nào.
Thường xuyên bất chấp sự bất đồng quan điểm của ba thành viên theo chủ nghĩa tự do, tòa án đã chấp thuận các yêu cầu khẩn cấp của Trump về việc sa thải các quan chức liên bang, trục xuất một số nhóm người nhập cư với quy trình tố tụng tối thiểu, cắt giảm ngân sách nghiên cứu và giáo dục do Quốc hội phân bổ và trục xuất các quân nhân chuyển giới khỏi lực lượng vũ trang, cùng nhiều vấn đề khác.
Các lệnh của tòa án trong những trường hợp đó có thể chỉ là tạm thời, nhưng chúng cho phép chính quyền thực hiện theo ý mình trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm trong khi vụ kiện vẫn đang diễn ra.
Tuy nhiên, vụ kiện về thuế quan có thể không dễ dự đoán.
Chính sách của Trump không chỉ phá vỡ đường lối chính thống lâu đời của Đảng Cộng hòa là ủng hộ thương mại tự do, mà việc ông lựa chọn thực hiện nó một cách đơn phương thay vì thông qua luật pháp đã tạo ra những lỗ hổng pháp lý mà các nguyên đơn đã nhanh chóng khai thác.
Các bên phản đối thuế quan không chỉ bao gồm các nhóm tiến bộ và các tiểu bang do Đảng Dân chủ lãnh đạo, những người liên quan đến hầu hết các vụ kiện chống lại chính quyền. Ở đây, các doanh nghiệp nhỏ, hiệp hội thương mại và các nhóm vận động cánh hữu đều đã đệ đơn kiện, khiếu nại rằng thuế quan là bất hợp pháp, và lập luận của họ dựa trên các học thuyết pháp lý mà Tòa án Tối cao đã viện dẫn trước đây để bác bỏ những điểm quá đáng trong các chính sách của chính quyền Biden.
Phán quyết cuối cùng có thể vẫn còn nhiều tháng nữa. Vì hiện tại chính quyền vẫn có thể thu thuế quan, Tòa Bạch Ốc không cần phải vội vã hơn thời hạn giữa tháng 10 để nộp đơn kháng cáo lên Tòa án Tối cao. Có thể phải đến tháng 12 hoặc tháng 1, tòa án mới đồng ý thụ lý vụ kiện, và việc này có thể sẽ đưa ra các phiên tranh luận trực tiếp vào mùa đông hoặc đầu mùa xuân. Phán quyết có thể sẽ được đưa ra sau đó vài tuần hoặc vài tháng.
Trọng tâm của vụ kiện có thể là "học thuyết các vấn đề lớn", một thuật ngữ mà Tòa án Tối cao đặt ra cho các chính sách tổng thống mở rộng mà các thẩm phán cảm thấy vượt quá những gì các nhà lập pháp nghĩ đến khi thông qua các đạo luật được viết rộng rãi. Cho đến nay, Tòa án Tối cao đã vận dụng học thuyết này để bác bỏ các chính sách tự do.
Quy tắc này được áp dụng khi xem xét các chính sách mang lại "ý nghĩa kinh tế và chính trị to lớn", Chánh án John Roberts đã viết trong phán quyết năm 2022 hủy bỏ Kế hoạch Năng lượng Sạch, một sáng kiến thời Obama nhằm giảm khí nhà kính, vốn có thể đã buộc một số nhà máy than và khí đốt phải đóng cửa để chuyển sang các nhà máy sử dụng nguồn năng lượng tái tạo hoặc khí đốt tự nhiên.
Đa số bảo thủ trong tòa án đã sử dụng lý lẽ tương tự để bác bỏ lệnh tạm hoãn trục xuất, các biện pháp tại nơi làm việc để chống lại Covid-19 và việc xóa nợ vay sinh viên trên diện rộng mà chính quyền Biden đã tìm cách thực hiện theo quyền hạn khẩn cấp của tổng thống.
Vụ kiện thuế quan có thể buộc tòa án phải đối mặt với những mâu thuẫn trong hệ thống pháp lý của mình. Mặc dù tòa án đã tìm cách vạch ra những ranh giới cứng rắn để ngăn chặn tổng thống áp dụng các chính sách bao quát xâm phạm chức năng lập pháp của Quốc hội, nhưng tòa án cũng tìm cách loại bỏ những trở ngại cản trở khả năng thi hành tối đa các quyền hạn hiến định của ông.
Mark Graber, giáo sư luật tại Đại học Maryland, cho biết có một số lý do khiến Tòa án Tối cao có thể sẽ xem xét kỹ lưỡng lập trường của Trump trong vụ kiện thuế quan. Thứ nhất, ông nói, không có dấu hiệu nào cho thấy đạo luật mà Trump viện dẫn dự kiến một tổng thống liên tục áp đặt và điều chỉnh thuế quan để đối phó với các vấn đề dai dẳng như buôn lậu ma túy và mất cân bằng thương mại.
"Khi Trump tuyên bố quyền lực hoàn toàn thuộc về hành pháp, tòa án về cơ bản đã nói, 'Ông nói đúng,'" Graber nói. "Đôi khi tòa án phản đối là khi Quốc hội đã khá rõ ràng và Trump tuyên bố có quyền phớt lờ Quốc hội."
Đạo luật năm 1977 mà Trump viện dẫn để áp đặt thuế quan, Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế, không đề cập đến thuế quan, và cho đến Trump, chưa có tổng thống nào viện dẫn đạo luật này để biện minh cho thuế nhập khẩu.
Mặt khác, có rất ít tiền lệ pháp lý về quyền đơn phương áp đặt thuế quan của cơ quan hành pháp, vì vị tổng thống gần đây nhất sử dụng chúng trong nỗ lực tái thiết môi trường thương mại toàn cầu là Richard Nixon vào năm 1971. Điều đó tạo ra nhiều cơ hội cho tòa án xem xét các lập luận của Trump.
Có lẽ hy vọng tốt nhất của tổng thống là một ý kiến bất đồng được đưa ra trong phán quyết hôm thứ Sáu - bởi một thẩm phán do Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm. Thẩm phán Richard Taranto, cùng với ba thẩm phán khác, cho biết IEEPA sử dụng ngôn ngữ rộng rãi để cung cấp sự linh hoạt trong các công cụ mà tổng thống có thể sử dụng để giải quyết các mối đe dọa bất thường và đặc biệt.
"Chúng tôi không biết có cơ sở thuyết phục nào để cho rằng Quốc hội muốn từ chối cho Tổng thống sử dụng công cụ thuế quan, một công cụ quản lý chung, để giải quyết các mối đe dọa thuộc phạm vi của IEEPA", Taranto viết.
Xuất hiện trên Fox News vào Chủ nhật, Peter Navarro, cố vấn cấp cao của Tòa Bạch Ốc về thương mại và sản xuất, cho biết ý kiến bất đồng "trình bày một lộ trình rất rõ ràng về cách Tòa án Tối cao có thể phán quyết có lợi cho chúng ta."
https://www.wsj.com/politics/policy/trump-tariff-case-ups-ante-at-supreme-court-688f9df3
NVV dịch