2025-08-18
Tại sao Trump xứng đáng được ghi nhận vì nỗ lực thúc đẩy Ukraine của mình — và tại sao mọi thứ có thể sụp đổ
(Stephen Collinson, CNN, 18/8/2025)
Đó là ngày tuyệt vời nhất mà Ukraine có được sau một thời gian dài. Nhưng vẫn khó có thể thấy cuộc chiến do cuộc xâm lược tàn bạo của Nga gây ra sẽ sớm kết thúc.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến thăm Tòa Bạch Ốc vào thứ Hai và không giống như lần trước, không có vụ nổ nào xảy ra tại Phòng Bầu dục .
Tổng thống Donald Trump đã đưa ra những góc nhìn hấp dẫn về cách ông có thể đạt được sự vĩ đại của một tổng thống bằng cách cứu Ukraine, bảo vệ châu Âu và thực sự xứng đáng với Giải Nobel Hòa bình.
Một nhóm các nhà lãnh đạo châu Âu đến ủng hộ Zelensky đã gây ấn tượng mạnh mẽ và đoàn kết một cách bất thường bất chấp những khác biệt lớn về tư tưởng. Họ lần lượt phát biểu trước ống kính để cố gắng thuyết phục Trump bằng lý lẽ chính trị và cảm xúc để đứng về phía Ukraine.
Một ngày lịch sử đã gợi nhớ đến những cuộc tụ họp chính trị lớn đã chấm dứt Thế chiến II và xây dựng nên thế giới hiện đại. Đây chính là cách phương Tây vận hành, với một tổng thống Mỹ dẫn dắt những người châu Âu quyền lực cùng chia sẻ những mục tiêu chung.
Nhưng liệu nó có quá tốt để tồn tại lâu dài không?
Đây là thước đo về sự rạn nứt trong liên minh xuyên Đại Tây Dương và tính khí thất thường của Trump khiến việc tránh thảm họa được coi là tiến bộ nghiêm túc, đặc biệt là sau khi tổng thống nhượng bộ Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh mềm mỏng ở Alaska vào tuần trước.
Mọi người tham dự các cuộc họp đáng chú ý tại Tòa Bạch Ốc, bao gồm cả Trump, đều cố tình làm mọi cách để nhấn mạnh các khả năng và tránh thảo luận cụ thể về các vấn đề có thể làm hỏng cả ngày.
Đến tối, Trump đã đăng trên mạng xã hội về một hội nghị thượng đỉnh ba bên tiềm năng mà ông sẽ sớm chủ trì, bao gồm cả Zelensky và Putin, và một cuộc gặp riêng có thể diễn ra trước đó giữa các nhà lãnh đạo Nga và Ukraine. Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết một cuộc gặp như vậy có thể diễn ra trong vòng hai tuần, cho thấy động lực ngoại giao đang được đẩy nhanh.
Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb nói với Trump rằng "trong hai tuần qua, chúng ta có lẽ đã đạt được nhiều tiến bộ hơn trong việc chấm dứt cuộc chiến này so với ba năm rưỡi qua". Lần này, đây không phải là một nhà lãnh đạo nước ngoài đang hạ thấp bản thân để lấy lòng một tổng thống Hoa Kỳ đang thèm khát sự tâng bốc.
Đó là sự thật.
* Từ đây sẽ khó khăn hơn
Các cuộc họp hôm thứ Hai là dấu hiệu thuyết phục nhất từ trước đến nay cho thấy tổng thống thực sự nghiêm túc khi tuyên bố muốn chấm dứt tình trạng giết chóc ở Ukraine. Ông có lẽ xứng đáng được ghi nhận nhiều hơn những gì ông nhận được về sự hăng hái và cam kết cho đến nay.
Nhưng ngày này cũng là ngày phơi bày những câu hỏi sẽ ngày càng rõ ràng hơn trong những tuần tới, có thể phá hỏng nỗ lực thúc đẩy hòa bình của Trump và phá vỡ sự thống nhất của phương Tây - theo cách khiến Putin hài lòng.
Đã có rất nhiều lời bàn tán về việc cần phải đảm bảo an ninh cho Ukraine sau bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào. Trump thậm chí còn ám chỉ sẽ gửi quân đội Hoa Kỳ hỗ trợ. Nhưng vẫn chưa ai giải thích cách thức hoạt động của việc này — và quan trọng hơn, Nga sẽ phải chấp nhận điều gì nếu thỏa thuận được ký kết.
Thủ tướng Ý Giorgia Meloni đã đưa ra một đề xuất về một loạt bảo đảm từ các quốc gia phương Tây, theo kiểu phòng thủ chung trong Điều 5 của NATO. Điều này nằm ngoài các cấu trúc liên minh chính thức nhưng có thể hoạt động theo cùng một cách. Tuy nhiên, bất chấp lời cam kết của Trump sau vụ Alaska rằng Putin sẵn sàng đảm bảo an ninh cho Ukraine, đây vẫn là một viễn cảnh xa vời. Nhà lãnh đạo Nga đang chiến đấu để đè bẹp tham vọng gia nhập NATO của nước láng giềng. Tại sao ông ta lại chấp nhận một thỏa thuận sẽ trao cho Ukraine quy chế liên minh giả tạo?
Và những lời đảm bảo như vậy rốt cuộc có sức mạnh đến đâu? Liệu các quốc gia châu Âu đưa quân vào "lực lượng trấn an" Ukraine có thực sự tham gia một cuộc chiến chống lại Nga, để cứu Ukraine khỏi một cuộc xâm lược mới của Nga? Ý nghĩa ẩn sau cuộc chiến hiện tại chính là nỗi lo lắng của cả chính quyền Biden và Trump về khả năng bị lôi kéo vào một cuộc chiến với nước Nga sở hữu vũ khí hạt nhân.
Và những người theo chủ nghĩa MAGA của Trump sẽ nhìn nhận sự dấn thân mới ở nước ngoài này như thế nào?
* Sự ngụy biện tàn nhẫn về 'trao đổi đất đai'
Sau đó còn vấn đề về lãnh thổ.
Thuật ngữ thời thượng trong tiến trình hòa bình mới chớm nở của tổng thống là "trao đổi đất đai" — nhằm tạo ra một ranh giới mới giữa một nước Nga mở rộng và một Ukraine mới bị thu hẹp. Trump thậm chí còn tặng Zelensky một tấm bản đồ, mà ông ta rất biết ơn, như thể ông ta chưa nhận ra những lựa chọn khó khăn sắp tới trên vùng đất thấm đẫm máu Ukraine.
Theo các quan chức được thuyết trình về hội nghị thượng đỉnh giữa Trump và Putin, nhà lãnh đạo Nga đang tìm cách giành lại lãnh thổ thông qua các cuộc đàm phán mà quân đội của ông đã không thể giành được, bao gồm cả vùng Donbas, trung tâm kinh tế và công nghiệp ở miền Đông Ukraine. Khu vực này cũng là tuyến phòng thủ kiên cố bằng thép, bê tông mà Ukraine đã xây dựng để ngăn chặn Nga và là khu vực cần thiết để ngăn chặn các cuộc tấn công trong tương lai.
Thuật ngữ "trao đổi đất đai" là kiểu cụm từ che giấu ý nghĩa thực sự của nó. Theo kế hoạch của Nga, Ukraine về cơ bản sẽ tham gia vào việc mặc cả các phần lãnh thổ khác nhau của mình. Putin sẽ nhận được các khu vực chiến lược có giá trị và nhượng lại các quận ít quan trọng hơn mà ông đã chiếm được ở những nơi khác bên trong Ukraine. Điều này có vẻ không mấy khả quan.
Việc trao đổi đất đai tạo ra những biến động mang tính thời đại và gieo mầm cho những mối bất hòa trong tương lai — như Trung Đông đã chứng minh. Trong trường hợp này, điều đó có nghĩa là hàng ngàn người Ukraine phải rời bỏ quê hương hoặc trở thành người Nga. Và Zelensky sẽ phải giải thích với cha mẹ của những người Ukraine trẻ tuổi đã ngã xuống vì lý do họ đã hy sinh để lãnh thổ được trao cho Putin.
Có một số cách diễn đạt có thể trì hoãn sự công nhận chính thức đối với các khu vực tranh chấp để trì hoãn các quyết định quan trọng về chủ quyền và đóng băng chiến tranh. Điều này sẽ tạo ra một tình huống tương tự như tình huống giữa Bắc Triều Tiên và Nam Triều Tiên hoặc ở nước Đức bị chia cắt trong Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, đây vẫn là những lựa chọn mà Zelensky có thể không thể thuyết phục được người dân của mình.
Điều này giải thích tại sao các cuộc thảo luận hôm thứ Hai lại mang tính siêu thực.
"Tôi nghĩ mọi người đều đang vui vẻ, và tôi nghĩ điều đó tốt hơn là tâm trạng không vui vẻ", cựu cố vấn an ninh quốc gia nhiệm kỳ đầu của Trump, John Bolton, nói với Anderson Cooper của CNN. "Tôi nghĩ việc tập trung vào các cuộc họp cho thấy sự thiếu thực chất của tất cả những điều này."
Mọi nỗ lực hòa bình lớn ban đầu đều có vẻ vô vọng. Đôi khi cách duy nhất để vượt qua những vấn đề nan giải là tạo ra động lực nội tại. Vì vậy, việc Trump vội vã tổ chức các hội nghị thượng đỉnh có thể là hợp lý. Biết đâu ông ấy có thể nhanh chóng đưa mọi người đi xa đến mức không thể quay lại.
Nhưng đến một lúc nào đó, những khoảng cách không thể vượt qua được phải được bắc cầu.
Michael Kimmage của Trung tâm Wilson, tác giả cuốn sách "Collisions: The Origins of the War in Ukraine and the New Global Imability", phát biểu với Richard Quest trên CNN International rằng: "Tôi không nghĩ những gì chúng ta đang trải qua vào thời điểm này, khi mà mọi người dường như đều tham gia vào ngoại giao ảo tưởng, — tôi không nghĩ điều đó là bền vững".
* Trump đã thay đổi thái độ với Ukraine
Khi Trump trở lại nắm quyền, nhiều người ủng hộ Ukraine lo ngại ông sẽ bỏ mặc đất nước này. Tổng thống vẫn còn e ngại các gói viện trợ quân sự khổng lồ của Hoa Kỳ đã cứu đất nước này sau cuộc xâm lược tàn bạo của Putin vào năm 2022.
Nhưng Trump giờ đây đã đầu tư đáng kể uy tín cá nhân và vốn liếng chính trị vào nỗ lực chấm dứt một cuộc chiến mà giờ đây ông thừa nhận là phức tạp hơn nhiều so với những gì ông từng hiểu khi tuyên bố sẽ chấm dứt tiếng súng trong vòng 24 giờ. Điều này càng khẳng định rõ hơn khi tiếng còi báo động không kích vang lên trên bầu trời Kyiv trong khi các hoạt động ngoại giao đang diễn ra tại Tòa Bạch Ốc.
Hôm thứ Hai, Trump gần như đã kiềm chế cơn nóng giận trong một cuộc họp báo tại Phòng Bầu dục với Zelensky khi các phóng viên từ các kênh truyền thông bảo thủ dường như đang khiêu khích ông. Sau đó, ông đóng vai trò chủ nhà truyền thống của một tổng thống Mỹ được bao quanh bởi các đồng minh xuyên Đại Tây Dương. Ông thường đối xử với bạn bè như đối thủ, nhưng dường như thực sự tôn trọng các nhà lãnh đạo đồng minh. Lần đầu tiên, ông hoàn toàn đi theo truyền thống quốc tế của các tổng thống như Dwight Eisenhower, Ronald Reagan hay George H.W. Bush.
“Tất cả chúng ta đều hướng tới cùng một mục tiêu, một mục tiêu rất đơn giản — chúng ta muốn chấm dứt việc giết chóc, giải quyết vấn đề này,” Trump nói.
* Vẫn xoa dịu Putin
Tuy nhiên, một số khoảnh khắc gây sốc đã làm dấy lên lo ngại về sự trung thực của Trump trong tiến trình hòa bình. Ông bị nghe lóm nói với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron rằng Putin "muốn đạt được một thỏa thuận vì tôi". Điều này cho thấy một sự ngây thơ nguy hiểm về một nhà lãnh đạo Nga đã phát động một cuộc chiến tranh vô cớ đẫm máu và quyết tâm khôi phục huyền thoại về sự vĩ đại của nước Nga.
Sau đó, Trump đã tạm dừng các cuộc đàm phán với các nhà lãnh đạo châu Âu để đi nói chuyện điện thoại với Putin.
Chính kiểu hành xử này đã khiến các đối tác châu Âu của Trump vội vã vượt Đại Tây Dương chỉ sau một tuần thông báo. Người ta vẫn còn nghi ngờ về năng lực và cam kết của ông đối với an ninh phương Tây.
Tuy nhiên, không ai khác có thể làm trung gian giữa Zelensky, các nhà lãnh đạo châu Âu và Putin. Nếu có một thỏa thuận hòa bình nào đó, có lẽ là nhờ Trump đã phát huy được sức hút của mình và sức mạnh của nước Mỹ.
Đây là cách tiếp cận rất không chính thống và có thể không hiệu quả.
Chẳng hạn, Kimmage cảnh báo rằng chiến lược của Trump có thể đổ vỡ vì những mâu thuẫn nội tại. Trump "đang cố gắng hòa nhập với tất cả mọi người, ông ấy đang gặp Putin và chào đón ông ấy với vòng tay rộng mở, và dường như đã đạt được một số thỏa thuận. Ông ấy đang nói về các cam kết an ninh với Ukraine; ông ấy đang ca ngợi các nhà lãnh đạo châu Âu vì đã ủng hộ Ukraine."
“Không có chi tiết nào về những gì đang diễn ra. Tất cả chỉ là lời hứa, và những lời hứa trên bề mặt lại mâu thuẫn với nhau.”
“Bạn cứ tự hỏi Tổng thống Trump có thể xoay xở được bao lâu.”
Hàng ngàn sinh mạng phụ thuộc vào câu trả lời.
https://www.cnn.com/2025/08/19/politics/trump-zelensky-meeting-oval-office-putin-war-analysis
NVV dịch