2024-10-26
Niall Ferguson: Cuộc tấn công của Israel vào Iran - và nhược điểm chiến lược của Hoa Kỳ
Một lần nữa, dường như Israel đã phớt lờ lời khuyên của Washington. Một lần nữa, quyết định đó đã mang lại kết quả.
(Niall Ferguson, The Free Press, 26/10/ 2024)
"Dù Trung Đông vẫn đang phải đối mặt với những thách thức kéo dài, khu vực này yên tĩnh hơn so với nhiều thập niên vừa qua." Đó là sự tự tin của Jake Sullivan, Cố vấn An ninh Quốc gia cho Joe Biden trong bài tiểu luận dài 7.000 chữ trên tập chí Foreign Affairs cách đây một năm.
Không may cho Sullivan, bài viết được gửi đến nhà in ngày hai Tháng 10 năm 2023. Năm ngày sau, nhóm khủng bố Hamas phá vỡ tuyên bố của Sullivan rằng "chúng tôi đã giảm các cuộc khủng hoảng ở Gaza" khi tàn sát khoảng 1.200 người Israel và bắt cóc hơn 200 người [vào ngày bảy Tháng 10. Thằng ranh Sullivan liên lạc với tờ báo để đòi sửa, họ trả lời rằng đã in trên ấn bản ‘on line’ rồi!]
Kể từ đó, khu vực này rơi vào tình trạng biến động chưa từng thấy trong nửa thế kỷ - kể từ cuộc tấn công bất ngờ cuối cùng vào Israel gần như đúng 50 năm trước, vào ngày Yom Kippur năm 1973. Và tại mọi điểm mấu chốt lớn trong cuộc chiến của Israel với các tay sai của Iran, Hoa Kỳ đã sai lầm như Sullivan trong bài tiểu luận.
Tòa Bạch Cung nói đừng vào Dải Gaza. Israel đưa quân vào đó, và trong một chiến dịch kéo dài đã tiêu diệt một phần lớn các chiến binh Hamas. Chế độ Biden-Harris nói đừng vào Rafah. Israel cũng phớt lờ những cảnh báo đó và vào tháng Hai đã giải cứu hai con tin ở đó. Mười ngày trước, một cuộc tuần tra định kỳ của Israel ở Rafah đã phát hiện ra kẻ chủ mưu vụ thảm sát của Hamas là Yahya Sinwar. Hắn bị giết ngay sau đó. Washington nói đừng đưa quân qua xứ Lebanon (Liban) ở hướng Bắc. Israel vẫn làm và trong vài tuần đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho các vị trí của Hezbollah ở đó.
Biden và Harris đã nói “Ngừng bắn ngay bây giờ!”. Nhưng Israel chẳng hứng thú với lệnh ngừng bắn vì cho Hamas thời gian tái tổ chức. Cuối cùng, Mỹ cảnh báo việc Israel có thể trực tiếp tấn công Iran. Tệ nhất là một viên chức chưa xác định trong chính phủ Mỹ dường như đã tiết lộỉ kế hoạch của Israel cho Tehran - một vụ bê bối đáng lý phải là tin trang nhất. Bạn biết chuyện gì đã xảy ra tiếp theo.
Năm qua đã cho thấy nhiều điều - không ít hơn sự nhầm lẫn về đạo đức của nhiều thanh niên Mỹ - nhưng nổi bật hai điểm chính. Đầu tiên, Israel theo đuổi một chiến lược trả đũa có mục tiêu với mức độ chính xác và công hiệu đáng nể. Thứ nhì, Hoa Kỳ mất gần toàn bộ ảnh hưởng trước đây đã họ từng với chính sách của Israel. Sự thật: Tính theo tỷ lệ bách phân của sản lượng Israel, từ đỉnh cao là 22% vào năm 1979, viện trợ Mỹ đã giảm, nay chỉ còn 0,6%.
Hệ quả chính trị có hai mặt.
Đầu tiên, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã thành công khi vượt qua các nhà phê bình quốc nội và quốc tế. Thành phần đó đã sai lầm khi tưởng rằng liên tục phóng đại thiệt hại phụ cận cho Israel trong chiến dịch chống trả Hamas, họ sẽ ngăn Israel tiến hành việc trả thù và tái lập chế độ gián chỉ, răn đe.
Thứ hai, chính quyền Biden-Harris bị xác nhận là còn bất lực hơn trong chiến lược an ninh quốc gia so với chính quyền Jimmy Carter năm 1980, khi Ronald Reagan giành chiến thắng với lời hứa sẽ xây dựng "hòa bình bằn sức mạnh." Cách mạng Iran và cuộc khủng hoảng con tin sau đó, kết hợp với cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô, đã biến năm 1979 thành một năm tồi tệ cho Carter.
Điểm khác biệt là Carter đã thất bại do sự sụp đổ của một đồng minh Mỹ, Quốc vương Shah của Iran. Trái lại, Joe Biden và Kamala Harris bị mang nhục vì chiến thắng của một đồng minh - một chiến thắng vốn xác nhận điều tôi [Ferguson] đã nghi ngờ từ lâu, là Israel đã giảm sự lệ thuộc vào nguồn yểm trợ của Mỹ và đạt thế tự chủ chiến lược có hiệu quả. Đó là thuật ngữ mà người châu Âu ưa sử dụng. Nó có nghĩa là làm những gì bạn thích, bất kể chính phủ Mỹ nói gì. Người Âu châu muốn mà chưa có. Đường như người Israel đã có khả năng ấy.
Đêm qua, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã phát động việc trả đũa mọi người chờ đợi từ lâu sau khi Cộng hòa Hồi giáo Iran tấn công không phận Israel ngày 1 tháng 10. Netanyahu chờ hơn ba tuần để thực hiện động thái của ông. Thời điểm ông chọn có tính cách biểu tượng: kết thúc lễ hội Simchat Torah—ngày kỷ niệm trên lịch Do Thái của hôm mùng bảy Tháng 10 năm ngoái.
Suốt bốn tiếng, từ đêm Thứ Sáu qua sáng Thứ Bảy, hơn 100 máy bay đã tấn công các mục tiêu quân sự - các cơ sở sản xuất hỏa tiễn đạn đạo và hệ thống phòng không của Iran.
Chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố rằng họ đã được Israel thông báo trước về các cuộc tấn công. Các quan chức Mỹ đang coi cuộc tấn công này là một thành công của Mỹ khi làm trung gian, họ lập luận rằng đã thành công khi vận động Israel chuyển hướng tấn công ra khỏi các căn cứ dầu mỏ và địa điểm hạch tâm. Chính quyền Mỹ cũng đang thông báo rằng không có sự can thiệp của Hoa Kỳ vào các cuộc không kích của Israel. Tôi chẳng rõ Washington có đượcảnh hưởng từ đâu để xác định mục tiêu của một cuộc tấn công mà họ không tham gia [!].
Các kênh truyền thông nhà nước Iran cũng giảm nhẹ các cuộc tấn công, rằng phi trường Tehran vẫn hoạt động bình thường và hầu hết hình ảnh khói và bom lan truyền trên mạng xã hội là "cũ và không đáng tin." Tuy nhiên, các báo cáo chưa được xác nhận cho biết rằng Israel đã tấn công trụ sở của Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC).
Nhưng thực tế thì, như Mark Dubowitz đã nói trên X: “Hơn 100 máy bay chiến đấu của Israel đã bay qua ba quốc gia thù địch, tấn công hơn 20 mục tiêu ở Iran – và tất cả đều trở về an toàn. Không quân Israel IAF đã chứng minh họ có thể hoạt động như ý muốn. Không có mục tiêu tương lai nào là không thể chạm tới: lãnh đạo, hạch tâm, kinh tế, hoặc quân sự.”
Câu hỏi quan trọng bây giờ là liệu Israel có hài lòng với việc chứng tỏ họ có thể tấn công các tài sản quân sự của Iran trong nước hay không, hoặc liệu cuộc tấn công này có đại diện cho bước đầu trong kế hoạch trung lập hóa chương trình hạt nhân của Iran hay không. Tôi có thể thiên về giả thuyết sau.
Những người đã mô tả cuộc chiến bắt đầu vào ngày 7 Tháng 10 năm 2023 là một cuộc chiến chống lại Hamas đã hiểu sai bản chất của cuộc xung đột. Đó là cuộc chiến chống các tay sai của Iran - và như vậy ngay từ đầu. Tại Gaza, việc tiêu diệt Hamas vẫn tiếp tục, với một vài hy vọng mong manh rằng một số con tin có thể còn sống. Tại Lebanon, Israel tìm cách nghiền nát cơ sở hạ tầng chính trị và kinh tế của Hezbollah và, với sự hỗ trợ ngoại giao của Mỹ, chấm dứt vai trò của Hezbollah như một yếu tố chủ yếu trên chính trường Lebanon. Nhưng cả hai tổ chức khủng bố Hamas và Hezbollah chỉ là những xúc tu của con bạch tuộc có cái đầu nằm ở Tehran. Đó là lý do tại sao các cuộc tấn công trực tiếp vào hệ thống phòng thủ quân sự Iran được hiểu như một phần của chiến lược leo thang tới mục tiêu cao hơn hơn.
Netanyahu bắt đầu gọi đây là "Cuộc chiến Phục sinh." Israel, vươn lên từ những kinh hoàng đã xảy ra một năm trước, hiện đang chiến đấu với Cộng hòa Hồi giáo Iran, kẻ đã đe dọa sự tồn tại của mình từ lâu. Có thể mục tiêu cuối cùng không chỉ bao gồm việc phá hủy chương trình hạch tâm của Iran mà cả chế độ thần quyền nơi đó.
Sự hồi sinh của Israel cũng là sự hồi sinh của một nguyên tắc chiến lược cốt lõi quen thuộc với các lý thuyết về đấu trí: Khi bạn bị tấn công, hãy luôn phản công với sức mạnh lớn hơn những gì kẻ tấn công có thể huy động. Trong mọi giai đoạn trả thù của Israel, chính quyền Biden-Harris kêu gọi giảm leo thang. Netanyahu đã đúng khi phớt lờ lời khuyên ngu ngốc này.
Không chỉ tại Jerusalem, mà ở phần lớn thế giới Ả Rập cũng thế, mọi người âm thầm hy vọng vào một sự thay đổi chính phủ ở Hoa Kỳ, và trở lại con đường đã dẫn đến Hiệp định Abraham. Trong khi đó, ở Tehran, các giáo sĩ hồi giáo run sợ. Tuyệt.
https://www.thefp.com/p/niall-ferguson-israels-iran-strikeand
Một lần nữa, dường như Israel đã phớt lờ lời khuyên của Washington. Một lần nữa, quyết định đó đã mang lại kết quả.
(Niall Ferguson, The Free Press, 26/10/ 2024)
"Dù Trung Đông vẫn đang phải đối mặt với những thách thức kéo dài, khu vực này yên tĩnh hơn so với nhiều thập niên vừa qua." Đó là sự tự tin của Jake Sullivan, Cố vấn An ninh Quốc gia cho Joe Biden trong bài tiểu luận dài 7.000 chữ trên tập chí Foreign Affairs cách đây một năm.
Không may cho Sullivan, bài viết được gửi đến nhà in ngày hai Tháng 10 năm 2023. Năm ngày sau, nhóm khủng bố Hamas phá vỡ tuyên bố của Sullivan rằng "chúng tôi đã giảm các cuộc khủng hoảng ở Gaza" khi tàn sát khoảng 1.200 người Israel và bắt cóc hơn 200 người [vào ngày bảy Tháng 10. Thằng ranh Sullivan liên lạc với tờ báo để đòi sửa, họ trả lời rằng đã in trên ấn bản ‘on line’ rồi!]
Kể từ đó, khu vực này rơi vào tình trạng biến động chưa từng thấy trong nửa thế kỷ - kể từ cuộc tấn công bất ngờ cuối cùng vào Israel gần như đúng 50 năm trước, vào ngày Yom Kippur năm 1973. Và tại mọi điểm mấu chốt lớn trong cuộc chiến của Israel với các tay sai của Iran, Hoa Kỳ đã sai lầm như Sullivan trong bài tiểu luận.
Tòa Bạch Cung nói đừng vào Dải Gaza. Israel đưa quân vào đó, và trong một chiến dịch kéo dài đã tiêu diệt một phần lớn các chiến binh Hamas. Chế độ Biden-Harris nói đừng vào Rafah. Israel cũng phớt lờ những cảnh báo đó và vào tháng Hai đã giải cứu hai con tin ở đó. Mười ngày trước, một cuộc tuần tra định kỳ của Israel ở Rafah đã phát hiện ra kẻ chủ mưu vụ thảm sát của Hamas là Yahya Sinwar. Hắn bị giết ngay sau đó. Washington nói đừng đưa quân qua xứ Lebanon (Liban) ở hướng Bắc. Israel vẫn làm và trong vài tuần đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho các vị trí của Hezbollah ở đó.
Biden và Harris đã nói “Ngừng bắn ngay bây giờ!”. Nhưng Israel chẳng hứng thú với lệnh ngừng bắn vì cho Hamas thời gian tái tổ chức. Cuối cùng, Mỹ cảnh báo việc Israel có thể trực tiếp tấn công Iran. Tệ nhất là một viên chức chưa xác định trong chính phủ Mỹ dường như đã tiết lộỉ kế hoạch của Israel cho Tehran - một vụ bê bối đáng lý phải là tin trang nhất. Bạn biết chuyện gì đã xảy ra tiếp theo.
Năm qua đã cho thấy nhiều điều - không ít hơn sự nhầm lẫn về đạo đức của nhiều thanh niên Mỹ - nhưng nổi bật hai điểm chính. Đầu tiên, Israel theo đuổi một chiến lược trả đũa có mục tiêu với mức độ chính xác và công hiệu đáng nể. Thứ nhì, Hoa Kỳ mất gần toàn bộ ảnh hưởng trước đây đã họ từng với chính sách của Israel. Sự thật: Tính theo tỷ lệ bách phân của sản lượng Israel, từ đỉnh cao là 22% vào năm 1979, viện trợ Mỹ đã giảm, nay chỉ còn 0,6%.
Hệ quả chính trị có hai mặt.
Đầu tiên, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã thành công khi vượt qua các nhà phê bình quốc nội và quốc tế. Thành phần đó đã sai lầm khi tưởng rằng liên tục phóng đại thiệt hại phụ cận cho Israel trong chiến dịch chống trả Hamas, họ sẽ ngăn Israel tiến hành việc trả thù và tái lập chế độ gián chỉ, răn đe.
Thứ hai, chính quyền Biden-Harris bị xác nhận là còn bất lực hơn trong chiến lược an ninh quốc gia so với chính quyền Jimmy Carter năm 1980, khi Ronald Reagan giành chiến thắng với lời hứa sẽ xây dựng "hòa bình bằn sức mạnh." Cách mạng Iran và cuộc khủng hoảng con tin sau đó, kết hợp với cuộc xâm lược Afghanistan của Liên Xô, đã biến năm 1979 thành một năm tồi tệ cho Carter.
Điểm khác biệt là Carter đã thất bại do sự sụp đổ của một đồng minh Mỹ, Quốc vương Shah của Iran. Trái lại, Joe Biden và Kamala Harris bị mang nhục vì chiến thắng của một đồng minh - một chiến thắng vốn xác nhận điều tôi [Ferguson] đã nghi ngờ từ lâu, là Israel đã giảm sự lệ thuộc vào nguồn yểm trợ của Mỹ và đạt thế tự chủ chiến lược có hiệu quả. Đó là thuật ngữ mà người châu Âu ưa sử dụng. Nó có nghĩa là làm những gì bạn thích, bất kể chính phủ Mỹ nói gì. Người Âu châu muốn mà chưa có. Đường như người Israel đã có khả năng ấy.
Đêm qua, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã phát động việc trả đũa mọi người chờ đợi từ lâu sau khi Cộng hòa Hồi giáo Iran tấn công không phận Israel ngày 1 tháng 10. Netanyahu chờ hơn ba tuần để thực hiện động thái của ông. Thời điểm ông chọn có tính cách biểu tượng: kết thúc lễ hội Simchat Torah—ngày kỷ niệm trên lịch Do Thái của hôm mùng bảy Tháng 10 năm ngoái.
Suốt bốn tiếng, từ đêm Thứ Sáu qua sáng Thứ Bảy, hơn 100 máy bay đã tấn công các mục tiêu quân sự - các cơ sở sản xuất hỏa tiễn đạn đạo và hệ thống phòng không của Iran.
Chính phủ Hoa Kỳ tuyên bố rằng họ đã được Israel thông báo trước về các cuộc tấn công. Các quan chức Mỹ đang coi cuộc tấn công này là một thành công của Mỹ khi làm trung gian, họ lập luận rằng đã thành công khi vận động Israel chuyển hướng tấn công ra khỏi các căn cứ dầu mỏ và địa điểm hạch tâm. Chính quyền Mỹ cũng đang thông báo rằng không có sự can thiệp của Hoa Kỳ vào các cuộc không kích của Israel. Tôi chẳng rõ Washington có đượcảnh hưởng từ đâu để xác định mục tiêu của một cuộc tấn công mà họ không tham gia [!].
Các kênh truyền thông nhà nước Iran cũng giảm nhẹ các cuộc tấn công, rằng phi trường Tehran vẫn hoạt động bình thường và hầu hết hình ảnh khói và bom lan truyền trên mạng xã hội là "cũ và không đáng tin." Tuy nhiên, các báo cáo chưa được xác nhận cho biết rằng Israel đã tấn công trụ sở của Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC).
Nhưng thực tế thì, như Mark Dubowitz đã nói trên X: “Hơn 100 máy bay chiến đấu của Israel đã bay qua ba quốc gia thù địch, tấn công hơn 20 mục tiêu ở Iran – và tất cả đều trở về an toàn. Không quân Israel IAF đã chứng minh họ có thể hoạt động như ý muốn. Không có mục tiêu tương lai nào là không thể chạm tới: lãnh đạo, hạch tâm, kinh tế, hoặc quân sự.”
Câu hỏi quan trọng bây giờ là liệu Israel có hài lòng với việc chứng tỏ họ có thể tấn công các tài sản quân sự của Iran trong nước hay không, hoặc liệu cuộc tấn công này có đại diện cho bước đầu trong kế hoạch trung lập hóa chương trình hạt nhân của Iran hay không. Tôi có thể thiên về giả thuyết sau.
Những người đã mô tả cuộc chiến bắt đầu vào ngày 7 Tháng 10 năm 2023 là một cuộc chiến chống lại Hamas đã hiểu sai bản chất của cuộc xung đột. Đó là cuộc chiến chống các tay sai của Iran - và như vậy ngay từ đầu. Tại Gaza, việc tiêu diệt Hamas vẫn tiếp tục, với một vài hy vọng mong manh rằng một số con tin có thể còn sống. Tại Lebanon, Israel tìm cách nghiền nát cơ sở hạ tầng chính trị và kinh tế của Hezbollah và, với sự hỗ trợ ngoại giao của Mỹ, chấm dứt vai trò của Hezbollah như một yếu tố chủ yếu trên chính trường Lebanon. Nhưng cả hai tổ chức khủng bố Hamas và Hezbollah chỉ là những xúc tu của con bạch tuộc có cái đầu nằm ở Tehran. Đó là lý do tại sao các cuộc tấn công trực tiếp vào hệ thống phòng thủ quân sự Iran được hiểu như một phần của chiến lược leo thang tới mục tiêu cao hơn hơn.
Netanyahu bắt đầu gọi đây là "Cuộc chiến Phục sinh." Israel, vươn lên từ những kinh hoàng đã xảy ra một năm trước, hiện đang chiến đấu với Cộng hòa Hồi giáo Iran, kẻ đã đe dọa sự tồn tại của mình từ lâu. Có thể mục tiêu cuối cùng không chỉ bao gồm việc phá hủy chương trình hạch tâm của Iran mà cả chế độ thần quyền nơi đó.
Sự hồi sinh của Israel cũng là sự hồi sinh của một nguyên tắc chiến lược cốt lõi quen thuộc với các lý thuyết về đấu trí: Khi bạn bị tấn công, hãy luôn phản công với sức mạnh lớn hơn những gì kẻ tấn công có thể huy động. Trong mọi giai đoạn trả thù của Israel, chính quyền Biden-Harris kêu gọi giảm leo thang. Netanyahu đã đúng khi phớt lờ lời khuyên ngu ngốc này.
Không chỉ tại Jerusalem, mà ở phần lớn thế giới Ả Rập cũng thế, mọi người âm thầm hy vọng vào một sự thay đổi chính phủ ở Hoa Kỳ, và trở lại con đường đã dẫn đến Hiệp định Abraham. Trong khi đó, ở Tehran, các giáo sĩ hồi giáo run sợ. Tuyệt.
https://www.thefp.com/p/niall-ferguson-israels-iran-strikeand
(Niall
Ferguson là bình luận gia cho The Free Press. Cuốn sách mới nhất của
ông là “Doom: The Politics of Catastrophe". Xin đọc bài viết của ông
“Lòng Phản Bội của Trí Thức,” và theo dõi ông trên X @nfergus.)
NXN dịch
NXN dịch
